سرپرست دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده های سلامت سازمان غذا و دارو گفت: مقام ایران در بین ۶۵ کشور جهان از نظر مصرف خودسرانه آنتی بیوتیکها، کشور دوم یا سوم است و بعد از ما ترکیه و سودان قرار دارند.
به گزارش ایفدانا، دکتر نوشین محمدحسینی در نشست ویدیوکنفرانسی با خبرنگاران، با اشاره به هفته اطلاع رسانی داروهای آنتی میکروبیال، گفت: آنتی‌بیوتیک‌ها یکی از موثرترین و مهمترین داروهایی هستند که می‌توانند در حیات بشری نقش داشته باشند. اما متاسفانه مقاومت میکروب‌ها به آنتی‌بیوتیک‌ها باعث این ترس شده که به روزی بازگردیم که هنوز آنتی بیوتیک کشف نشده بود.
وی با بیان اینکه همزمان با پیدایش آنتی بیوتیکها مقاومت میکروبی هم آغاز شده است، افزود: در حال حاض آنتی بیوتیک جدید بسیار کمی به بازار دارویی عرضه می‌شود، اما هر روز گزارش جدیدی از مقاومت میکروبی داریم و با این روند کم کم به طور کامل در مقابل میکروب‌ها خلع سلام می‌شویم.
معضل مصرف بی‌رویه آنتی بیوتیکها در دوران کرونا
وی تصریح کرد: امسال با توجه به شیوع کرونا مشکل مقاومت در برابر آنتی بیوتیکها، چندین برابر شده است. هر ساله در این موقع از سال به دلیل شیوع آنفلوآنزا، شاهد مصرف بی رویه و نادرست و خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها بودیم، اکنون هم با توجه به شیوع کرونا می‌بینیم که مشکلات در این حوزه چندین برابر شده است. از طرفی تا سال گذشته هفته جهانی آنتی بیوتیکها را داشتیم اما امسال نام آن به هفته داروهای آنتی میکروبیال تغییر کرده است. بر این اساس تا سال قبل فقط نگران آنتی‌بیوتیک‌ها بودند، اما امسال نگرانی به داروهای ضد انگل، ضد ویروس و ضد قارچ هم گسترش پیدا کرده و متاسفانه در مقابل این داروها هم مقاومت ایجاد شده است.
قطع مصرف خودسرانه داروها، ممنوع
محمدحسینی درباره میزان مصرف خودسرانه دارو، گفت: باید توجه کرد که مصرف آنتی‌بیوتیک بدون تجویز پزشک، تنها مورد مصرف خودسرانه نیست، بلکه گاهی پزشکمان را مجبور و اصرار می‌کنیم که برایمان آنتی بیوتیک تجویز کند یا بسیاری از افراد به محض قطع علائم، داروی آنتی بیوتیک را قطع می‌کنند که این موارد هم جزو مصرف خودسرانه محسوب می‌شوند.
وی خاطرنشان کرد: یکی دیگر از موارد مصرف خودسرانه این است که صرف توصیه دوست یا به دلیل شباهت علائم با یک بیماری همان آنتی بیوتیک را مصرف می‌کنیم.
رتبه ایران در دنیا از نظر مصرف خودسرانه آنتی بیوتیکها
وی گفت: البته در هیچ کجای دنیا آمار دقیقی از مصرف خودسرانه آنتی بیوتیکها وجود ندارد، اما آمار احتمالی وجود دارد. زیرا از روی فروش آنتی بیوتیکها و اختلاف میان تجویز و فروش آنتی‌بیوتیک میتوانید حدس بزنید که مصرف خودسرانه و غیرمنطقی چقدر است. متاسفانه این میزان در کشور ما بالاست. مقام ایران در بین ۶۵ کشور جهان از نظر مصرف خودسرانه آنتی بیوتیکها، کشور دوم یا سوم است و بعد از ما ترکیه و سودان قرار دارند.
سهم آنتی بیوتیک در نسخ تجویزی پزشکان
وی درباره سرانجام مدیریت تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها از سوی پزشکان، افزود: گروه تجویز و مصرف منطقی دارو در کشور سال‌هاست که فعالیت می‌کند که در دو شاخه جداگانه هم برای فرهنگ‌سازی مصرف دارو برای مردم و هم برای آموزش به پزشکان در این زمینه فعالیت کرده است و این اقدامات باعث شده که از آمار ۵۱ درصدی وجود آنتی بیوتیکها در نسخ پزشکان به حدود ۳۹ درصد رسیده‌ایم که پیشرفت بسیار خوبی است، اما هنوز آمار خوبی نیست. زیرا توصیه سازمان بهداشت جهانی این است که آمار تجویز آنتی بیوتیک ها در نسخ حدود ۳۰ درصد باشد.
مترونیدازول؛ پرمصرف ترین آنتی بیوتیک در کشور
محمدحسینی درباره پرمصرف‌ترین آنتی‌بیوتیک‌ها در کشور، گفت: بیشترین میزان مصرف در آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی به ترتیب مترونیدازول که در صف اول قرار دارد، سپس آموکسی‌سیلین، کواموکسی‌کلاو، سفالکسین، سیپرو فلوکساسین، سفکسیم و آزیترومایسین قرار دارند که این‌ها آنتی بیوتیک‌های خوراکی پرمصرف ما هستند. در حوزه آنتی بیوتیک‌های تزریقی بالاترین میزان مصرف را پنی‌سیلین‌ها دارند. به خصوص پنی‌سیلین شش سه سه که در صف اول قرار دارد و بعد از آن هم جنتامایسین، سفازولین و سفتریاکسون قرار می‌گیرد. این داروها در صف اول تجویز و مصرف در کشور قرار دارند.
وی تاکید کرد: خواهشم این است که با شنیدن نام این آنتی بیوتیکها آن‌ها را مصرف نکنید، مصرف آنتی بیوتیک به ویژه در بیماری‌های ویروسی نه تنها کمکی نمی‌کند، بلکه با از بین بردن میکروبهای خوب داخل روده که به جذب غذا کمک کرده و سیستم ایمنی را تقویت می‌کنند، ما را در مقابل ویروس‌ها بی سلاح‌تر می‌کنند. اجازه دهید که پزشک نوع آنتی بیوتیک و زمان مصرف آن را تعیین کند و بعد دست به مصرف آنتی بیوتیک بزنید.
آسیب ناشی از مصرف نادرست داروهای طب سنتی
محمدحسینی درباره مصرف آنتی بیوتیک‌های طبیعی، گفت: از نظر مصرف غیرمنطقی و بدون مصرف پزشک، تفاوتی میان داروی طب سنتی و طب نوین وجود ندارد. همان قدر که داروهای طب نوین می‌توانند تداخل و عوارض جانبی داشته باشند، داروهای طب سنتی هم می‌توانند داشته باشند و همان قدر که مصرف غیرمنطقی داروهای طب نوین آسیب می‌زند، مصرف نادرست داروهای طب سنتی هم می‌تواند آسیب بزند. داروهای طب سنتی باید زیر نظر متخصصین طب سنتی تجویز شوند تا فرد را معاینه کرده و درست به اندازه برایش دارو تجویز کند. ضرب المثل رایجی به اشتباه در کشور وجود دارد که داروهای طب سنتی اگر فایده نداشته باشند، ضرر هم ندارند، اما این موضوع کاملا غلط است. مصرف بی رویه این داروها می تواند به شدت آسیب بزند و حتما باید تحت نظارت پزشک مصرف شوند.
فروش بدون نسخه آنتی بیوتیک ها، ممنوع
وی درباره فروش بدون نسخه و راحت آنتی بیوتیکها از سوی داروخانه‌ها، ادامه داد: فروش آنتی بیوتیک بدون نسخه در داروخانه ها ممنوع است و اگر انجام می‌شود، تخلف است. یکی از مواردی که می‌تواند از بروز این تخلف جلوگیری کند، عدم درخواست و نظارت از سوی مردم است. باید فرهنگی را که به دنبال آنتی بیوتیک است اصلاح کنیم و مردم بدانند که مصرف آنتی بیوتیک بدون نسخه چقدر به آن‌ها آسیب می‌رساند. بنابراین این کار ممنوع است و نظارت هم می‌شود.
وی تصریح کرد: ما ۱۳ هزار داروخانه در کشور داریم و نمی توانیم در تمام ساعات شبانه روز در این داروخانه ها بازرس بگذاریم. مردم به عنوان ناظران اصلی بر اجرای قانون، باید قانون را اجرا کنند و بدانند که فروش آنتی بیوتیک هم بدون نسخه و درخواست آن بدون نسخه ممنوع است.
آنتی بیوتیک ها روی کرونا تاثیر ندارند
محمدحسینی درباره وضعیت مصرف آنتی بیوتیک در دوران کرونا و تاثیر مصرف آنتی بیوتیک در کرونا، گفت: همه ما می‌دانیم که کرونا یک ویروس است. یکی از مهمترین مسائلی که مردم باید بدانند این است که آنتی بیوتیکها به هیچ عنوان روی ویروس‌ها موثر نیستند و اساسا قابلیت شناسایی و پیدا کردن ویروس را ندارند که بتوانند روی آن تاثیرگذار باشند. متاسفانه با شیوع کرونا و شایعاتی که وجود دارد، گروه زیادی به مصرف آنتی بیوتیکها و حتی با تصور پیشگیری، روی آوردند که بسیار خطرناک است. زیرا مصرف بی رویه آنتی بیوتیکها سیستم ایمنی را تضعیف می‌کند. در حالی که تنها سلاح در برابر ویروس سیستم ایمنی است که باید ویروس را از بین ببرد. به ویژه در زمینه کرونا که هنوز داروی اختصاصی ندارد و برای آن از داروهای ضدویروسی که در ویروس‌های قبلی موثر بودند، استفاده می‌کنیم، این موضوع مهم است که استفاده آنتی بیوتیکها در این مورد بسیار خطرناک است. البته مواردی وجود دارد که بیماری که دچا عفونت ویروسی می‌شود، علاوه بر عفونت ویروسی یک عفونت باکتریال هم به بدن اضافه می‌شود. در این زمان پزشک با تشخیص نوع عفونت، آنتی بیوتیک درست را انتخاب می‌کند و بر همین اساس در برخی مراحل درمان بیماری کرونا از آنتی بیوتیکها هم استفاده می‌شود، اما این زمانی است که پزشک مطمئن است که یک عفونت باکتریالی هم ایجاد شده است. به طور کلی آنتی بیوتیکها بر روی کرونا و هیچ بیماری ویروسی دیگری، هیچگونه تاثیری ندارند.
از بین رفتن میکروبهای مفید روده با مصرف خودسرانه آنتی بیوتیکها
وی تاکید کرد: مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک چند عارضه مهم دارد؛ یکی گسترش مقاومت میکروبی است. دوم از بین بردن میکروبهای مفید روده است که جذب مواد مغذی را کاهش می‌دهد. مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک حتی به دور ریختن آنتی بیوتیک هم برمی‌گردد. این ضررها فقط به یک شخص برنمی‌گردد، بلکه جامعه جهانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
داروهای تقلبی در بازارهای غیررسمی
سرپرست دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده های سلامت سازمان غذا و دارو درباره نحوه نشت رمدسیویر در ناصرخسرو، گفت: داروهایی که در بازار غیررسمی فروش می‌روند، کاملا تقلبی هستند. از مردم خواهش می کنم که به هیچ عنوان از مسیر غیررسمی دارو تهیه نکنند. این داروها حتی در داروخانه هم توزیع نمی شود، بلکه صرفا در اختیار بیمارستان‌هایی قرار می‌گیرد که بیماران کرونایی دارند. اگر خارج از مسیر دارویی دیده می‌شود یا تقلبی است و یا فقط برچسب روی دارو مثلا رمدسیویر است و داروی دیگری بوده است. اصلا نباید از بازار غیررسمی دارو بخرید زیرا ممکن است به قیمت جان بیمار تمام شود.
محمدحسینی درباره چرایی عدم توزیع واکسن آنفلوآنزا در داروخانه‌ها، گفت: امسال واکسن آنفلوآنزا در اختیار معاونت بهداشتی قرار گرفت تا برای گروه‌های خاص به صورت رایگان تزریق شود و به همین دلیل وارد داروخانه‌ها نشد. زیرا گروه های خاص باید حتما واکسینه می‌شدند. افراد معمولی با رعایت فاصله اجتماعی و استفاده از ماسک و شستن دست‌ها، نسبت به آنفلوآنزا تقریبا ایمن هستند. زیرا احتمال ابتلا بسیار کاهش می‌یابد.
افزایش مصرف داروهای ضدافسردگی در دنیا و ایران
وی درباره میزان مصرف داروهای ضدافسردگی وآرامبخش با توجه به وضعیت کرونا، گفت: تجویز خانگی برای داروهای ضدافسردگی و اعصاب و روان، کاملا خطرناک، غلط و نادرست است و می‌تواند عوارض غرقابل جبران داشته باشد. تجویز دارو صرفا باید از سوی پزشک انجام شود. آمار مصرف داروهای ضد افسردگی نه تنها در کشور ما بلکه در تمام دنیا بالا رفته است. بجای مصرف چنین داروهایی باید برای خودمان برنامه شاد گذاشته، ورزش کنیم، امید به زندگی را در خودمان بالا بریم و این موارد باعث می‌شود که نیازمان به داروهای ضدافسردگی کاهش یابد.
محمدحسینی درباره میزان مسمومیت دارویی در مبتلایان به کرونا، گفت: هوز در این زمینه آماری گزارش نشده است. البته برای بیماران کرونا پروتکل درمانی نوشته شده و در پروتکل‌ها تداخلات و نحوه تداخلات بررسی می‌شود. در عین حال تداخلات در چنین مواردی باید مدیریت شود که همکاران داروساز این تداخلات را با تغییر ساعت یا دوز مصرف مدیریت می‌کنند. اگر تداخلی منجر به مشکل می‌شود، تداخل مدیریت نشده است.
وی درباره تاثیر نسخه نویسی الکترونیک بر کاهش تجویز آنتی بیوتیک، گفت: فکر نمی کنم این موضوع تاثیری داشته باشد. زیرا نسخ فعلی هم ثبت و بررسی می‌شوند. تنها اثر نسخه الکترونیک در این حوزه این است که اگر بر اثر خط پزشک در داروخانه یا در بیمارستان، ممکن است اشتباهی را انجام دهد که این موضوع با نسخه الکترونیک کاهش می‌یابد. آنچه در تجویز منطقی آنتی بیوتیک موثر است، طبقه بندی آنتی بیوتیکها به سه دسته اصلی است که شامل دسته‌ای که همه پزشکان می‌توانند آن را تجویز کنند، دسته ای که باید با احتیاط تجویز شود و دسته‌ای که باید در شرایط خاص تجویز شود. این طبقه بندی در کشور ما هم انجام شده و لیست آن اعلام شده است.
