سوءمصرف مواد در دوران بارداری و شیردهی
به گزارش ایفدانا - Ifdana به نقل از روابط عمومی معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی ایران : بسیاری از مواد شیمیایی می توانند به آسانی از جفت عبور کنند و این امر در بروز عوارض دارویی در دوران بارداری بسیار حائز اهمیت می باشد.
دکتر حمیدی کارشناس واحد تحقیق و توسعه معاونت غذا و دارو دانشگاه ایران ضمن اشاره به افزایش دو تا سه برابری ریسک نقص جنین یا زایمان جنین مرده در اثر استعمال دخانیات و مصرف غیر منطقی داروها و مکمل ها افزود : بر اساس تحقیقات انجام شده، پنج درصد بانوان باردار از داروهایی که ایجاد وابستگی می کنند استفاده می نمایند.
وابستگی به مواد اعتیادآور و مصرف برخی داروها در دوران بارداری می تواند سبب ایجاد سندرم ”Neonatal Abstinence Syndrome- (NAS)” -سندرم محرومیت در نوزاد- گردد که با بروز علائم ترک وابستگی در نوزاد همراه است.
بیشتر مطالعات در این زمینه پیرامون ضد درد های اوپیوئیدی صورت گرفته است. اوپیوئیدهایی مانند کدئین، هیدروکودون، مورفین، اکسی کودون و ترامادل ممکن است بعد از اعمال جراحی تجویز شوند. در بین داروها، داروهای ضد افسردگی و خواب آورهای گروه بنزودیازپین ها نیز می توانند باعث ایجاد NAS در نوزاد شوند. هم چنین مصرف باربیتورات ها و کافئین در زمان بارداری احتمال بروز علائم سندرم محرومیت در نوزاد تازه متولد شده را افزایش می دهد.
دکتر حمیدی در خصوص نوع و شدت NAS گفت : نوع و شدت NAS در نوزاد بستگی به عوامل مختلفی هم چون نوع دارو، مدت مصرف، دوز مصرف، متابولیسم دارو در بدن مادر و این که نوزاد کامل یا نارس به دنیا آمده باشد دارد. علائم NAS در نوزاد می توانند بلافاصله بعد از تولد یا دو هفته بعد تولد بروز نمایند. این علائم شامل لکه های سطح پوست، اسهال، گریه های بسیار بلند، عدم مکیدن و تغذیه کم، تنفس تند، لرزش اندام و تشنج، گرفتگی بینی و آبریزش، کاهش خواب و افزایش خمیازه، تب و تعریق می باشند.
وی در ادامه به آثار سوء پس از مصرف داروهای مولد NAS در دوران بارداری پرداخت و عنوان کرد : آثار سوء پس از مصرف داروهای مولد NAS در دوران بارداری ممکن است تا پایان عمر در فرد باقی بمانند یا باعث مرگ نوزاد گردند. از این میان می توان به آثاری هم چون نقص های مادرزادی، وزن کم هنگام تولد، زایمان جنین نارس، محیط کوچک سر و سندرم مرگ ناگهانی نوزاد اشاره کرد.
مواد دیگری که منجر به NAS می گردند عبارت اند از: داروهای قاچاق مانند داروهای اعتیادآور ماری جوانا، کوکائین، متآمفتامین، اکستازی و هروئین. علاوه بر مواد ذکر شده، الکل و نیکوتین (موجود در تنباکو و سیگار) نیز دارای آثار سوء بر جنین هستند و می توانند سبب NAS گردند.
دکتر حمیدی اظهار داشت در صورتی که فرد قصد باردار شدن دارد و هر یک از داروهایی را که منجر به NAS می گردد مصرف می نماید باید پیش از بارداری با پزشک متخصص مشورت نماید؛ وی تاکید نمود مصرف این دسته داروها را نباید به طور ناگهانی قطع کرد زیرا باعث ایجاد مشکلات و عوارض خطرناک در مادر و نوزاد می گردد. در صورت مصرف مواد اعتیادآور، و در مواقعی که مادر شرایط لازم برای ترک را دارا نمی باشد باید راهنمایی های لازم جهت مصرف داروهای جایگزین مواد اعتیادآور (مانند متادون و بوپرنورفین) را از پزشک دریافت نمود. برای درمان نوزاد به دنیا آمده با NAS باید از اقدامات زیر بهره گرفت:
1. دارو درمانی تحت نظر متخصص،
2. رفع دهیدراتاسیون در نوزاد به دلیل اسهال،
3. رژیم تغذیه متناسب مانند شیر غنی شده و پرکالری به دلیل کمبود وزن نوزاد
مطالعات نشان داده اند بیشتر نوزادان متولد شده با NAS طی یک دوره درمانی پنج الی سی روزه بهبود می یابند.
در صورتی که مادر قبل از تصمیم به بارداری، نسبت به ترک وابستگی اقدام نماید، NAS می تواند قابل پیشگیری باشد.