مخاطرات مصرف نادرست مکمل های تغذیه ای حاوی کلسیم

مکمل های تغذیه‌ای فرآورده‌های خوراکی هستند که از یک یا ترکیبی از مواد خام و یا فرآوری شده از جمله ویتامین‌ها، املاح، اسیدهای چرب، اسیدهای آمینه و مشتقات آنها، آنزیم‌ها، فیبرها، آنتی اکسیدان‌ها، کربوهیدرات‌ها، عصاره و یا بافت‌های طبیعی تشکیل می شوند.

به گزارش ایفدانا - Ifdanaبه نقل از روابط عمومی معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی ایران :مکمل های تغذیه‌ای فرآورده‌های خوراکی هستند که از یک یا ترکیبی از مواد خام و یا فرآوری شده از جمله ویتامین‌ها، املاح، اسیدهای چرب، اسیدهای آمینه و مشتقات آنها، آنزیم‌ها، فیبرها، آنتی اکسیدان‌ها، کربوهیدرات‌ها، عصاره و یا بافت‌های طبیعی تشکیل می شوند.

مصرف این فرآورده ها ممکن است از طریق تامین نیاز بدن به ترکیبات فوق الذکر باعث ارتقاء عملکرد عمومی بدن شود. این فرآورده ‌ها این فرآورده‌ها باید دارای فرمولاسیون مشخص، ثابت و قابل اندازه گیری باشند و نباید هیچ ادعایی درخصوص تشخیص، پیشگیری، درمان، نوتوانی بیماری ها داشته باشند. همچنین ممکن است به منظور ارتقا عملکرد ورزشکاران نیز مورد استفاده قرار گیرند  و به اشکال متداول خوراکی دارویی مانند قرص، کپسول، پودر، گرانول، کپسول نرم، آمپول خوراکی، محلول های خوراکی و یا سایر اشکال خوراکی مانند ورقه های خوراکی، شکلات بار و پاستیل عرضه می شوند.

با وجود فواید احتمالی مکمل‌های تغذیه‌ای در ارتقاء عملکرد عمومی بدن، مصرف نادرست و بیش از حد آنها می‌تواند سبب بروز عوارض جانبی و گاها بروز علائم مسمومیت برای مصرف کننده شود. علاوه بر مصرف صحیح و به اندازه کافی، ضروری است در دوران بارداری و شیردهی  و گروه‌های در معرض خطر بیشتر مانند افراد دارای نارسایی و اختلال عملکرد کبد و کلیه، مصرف مکمل‌های تغذیه‌ای با رعایت کلیه جوانب صورت گیرد تا از بروز عوارض و آسیب ناشی از آنها جلوگیری شود.

در ادامه مروری اجمالی بر ملاحظات و مخاطرات مصرف چند مورد از مکمل‌های تغذیه‌ای پرکاربرد خواهیم پرداخت.

1. کلسیم: یکی از مواد معدنی ضروری است که بیشتر آن در استخوان‌ها و دندان‌ها ذخیره شده است. کلسیم علاوه بر استحکام بخشیدن به استخوان‌ها و دندان‌ها، موجب بهبود انعقاد خون شده و نقش اساسی در ایفای فعالیت‌های عضلانی مانند قلب ایفا می‌کند. از موارد مصرف عمده کلسیم می‌توان به پیشگیری از کمبود کلسیم و درمان پوکی استخوان اشاره نمود.

مصرف مکمل‌های تغذیه‌ای حاوی کلسیم در افراد مبتلا به هایپرکلسمی ممنوع است.

در دوران بارداری و شیردهی نیز استفاده از کلسیم موجود در فرآورده‌های لبنی به مقدار معمول بی‌خطر است.

ملاحظات مصرف: فسفر موجود در فرآورده‌های لبنی، اگزالیک اسید موجود در اسفناج، جعفری، لوبیا و فیتیک اسید مانند غلات کامل می‌تواند با یون‌های کلسیم ترکیب شده و با تشکیل ترکیبات نامحلول موجب مهار جذب کلسیم شود. بدین ترتیب نوعی ماده معدنی تشکیل خواهد شد که به سختی جذب دیواره روده می‌گردد. بنا بر این بهتر است تا 2 ساعت پس از مصرف لبنیات یا سایر مواد غذایی حاوی فسفات یا اگزالیک اسید یا فیتیک اسید از مکمل‌های تغذیه‌ای حاوی کلسیم استفاده نشود.

مصرف همزمان مکمل‌های تغذیه‌ای حاوی کلسیم به شکل تزریقی با گلیکوزیدهای دیژیتال نظیر دیگوکسین منع مصرف دارد.

همچنین به دلیل امکان بروز تداخلات دارویی مخاطره‌آمیز با جنتامایسین، آسپیرین، مدرهای تیازیدی نظیر هیدروکلروتیازید، لووتیروکسین، تتراسایکلین، وراپامیل، کتوکنازول، فلوروکینولون‌ها نظیر سیپروفلوکساسین و ... ضروری است مصرف‌کنندگان مکمل‌های تغذیه‌ای حاوی کلسیم در خصوص سایر داروهای مورد مصرف خود با پزشک یا دکتر داروساز مشورت نمایند.

از جمله عوارض جانبی ناشی از مصرف کلسیم می‌توان به احتمال بروز یبوست، ایجاد آریتمی قلبی، هایپرکلسمی و ... اشاره کرد.

هایپرکلسمی که ناشی از مصرف بیش از اندازه کلسیم می‌باشد خود می‌تواند سبب اورمی: وجود اوره در خون، کلسیفیکاسیون بافت های عروقی و نرم، تشکیل سنگ کلیه، تهوع، استفراغ، سردرد، ضعف و تغییر مزه دهان شود.

در صورت مصرف بیش از حد کلسیم به نحوی که مقدار کلسیم موجود در سرم به بیش از 12 میلی‌گرم/دسی‌لیتر برسد، انجام اقدامات درمانی لازم است و در صورت مقادیر بیش از 12 میلی‌گرم/دسی‌لیتر می‌بایست درمان به صورت جدی صورت گیرد.