سیاست نظام سلامت باید به سمت بیماری های غیر واگیر سوق یابد
به گزارش خبرگزاری مهر، افشین استوار، با اشاره به آغاز اجرای بزرگ‌ترین طرح‌های مطالعاتی کشور در زمینه دیابت، گفت: امروزه شاهدیم بیماریهای غیرواگیر مثل دیابت بیشترین عوامل خطر برای جوامع بشری محسوب می‌شوند بنابراین باید سیاست نظام سلامت نیز به سمت مراقبت از بیماریهای غیرواگیر سوق یابد.
مدیرکل دفتر پیشگیری از بیماریهای غیرواگیر وزارت بهداشت، در نخستین نشست اجرای عملیاتی این طرح که در پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران برگزار شد، اظهارداشت: از آنجایی که نظام سلامت در کشور ما بر مبنای بیماریهای واگیر شکل گرفته، تا حدودی در همان پارادایم باقی مانده است. این در حالی است که امروزه شاهدیم بیماریهای غیرواگیر مثل دیابت، فشار خون، بیماریهای قلبی و عروقی و سرطان بیشترین عوامل خطر برای جوامع بشری محسوب می‌شوند. به همین دلیل لازم است تا سیاست نظام سلامت نیز به سمت مراقبت از بیماریهای غیرواگیر سوق یابد.
وی با اشاره به ارکان اصلی نظام مراقبت از بیماریهای غیرواگیر که شامل نظام ثبت مرگ، کنترل عوامل خطر و اقدامات و مداخلات است، افزود: برای مداخله در بیماریهای غیرواگیر نیازمند جمع‌آوری اطلاعات در خصوص شیوع بیماری در جامعه هستیم؛ اما تنها این موضوع کافی نیست و در حین و پس از مداخله نیز باید این اطلاعات جمع‌آوری شود تا اثربخشی مداخلات مورد بررسی قرار گیرد.
استوار با بیان اینکه با همکاری موسسه ملی تحقیقات سلامت تا سال آینده ۱۰ پیمایش جامع کشوری در حوزه‌های مختلف سلامت طراحی شده است، در مورد این مطالعه جامع که با حمایت شرکت سانوفی فرانسه طراحی و اجرا می‌شود، گفت: مطالعه «DiaCare» قصد دارد تا کیفیت مراقبت دیابت را در کشور بررسی کند و با توجه به جامعیت و بهره‌گیری از استانداردهای اروپا، این امکان را در اختیار برنامه‌ریزان قرار دهد تا منابع و امکانات درمانی را بر اساس کمبودهای واقعی و برآمده از آمارهای رسمی تخصیص دهند، نه بر اساس حدس و گمان و مطالعات پراکنده و نه‌چندان دقیق. این موضوع سبب خواهد شد که نه‌تنها از هدر رفتن منابع جلوگیری کنیم که خدمات باکیفیت‌تری نیز در اختیار بیماران دیابتی قرار دهیم.
رامین حشمت که مسئولیت اجرای این طرح در سطح دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور را به عهده دارد نیز در این نشست با اشاره به سفری که رئیس جمهور و هیئت دولت در حدود سه سال پیش به کشور فرانسه داشتند، گفت: حاصل این سفر برای نظام سلامت تفاهم‌نامه‌ای بود که در کاخ الیزه امضا شد. در این تفاهم‌نامه شرکت فرانسوی متعهد شد تا از مطالعات اپیدمیولوژیک در زمینه کنترل بیماریهای غیرواگیر در ایران حمایت کند. خوشبختانه در دو سال و نیم گذشته تیم‌های مختلفی در داخل و خارج از کشور و در بدنه وزارت بهداشت این مطالعه را از تمام جهات مورد بررسی کارشناسی قرار دادند و حال آماده اجر شده است.
وی با بیان اینکه هدف از این مطالعه که «DiaCare» نام گرفته، بررسی وضعیت کنترل بیماری دیابت در ایران است، افزود: متاسفانه مطالعه جامعی در حوزه مراقبت دیابت در کشور نداریم. بطوریکه بر اساس آمار موجود نمی‌توان برنامه‌ریزی دقیقی در حوزه نظام مراقبتی صورت داد. این در حالی است که در این مطالعه قرار است، در هر استان ۴۳۲ نمونه از بیماران دیابتی، از در منزل انتخاب شوند و بعد از اعلام آمادگی برای شرکت در این مطالعه کشوری، دیابت آنها از جنبه‌های مختلف (قندخون ناشتا، غیر ناشتا، بررسی عوارض، مراقبت‌های درمانی و پیگیری‌های پزشکی و حمایت‌های اجتماعی) مورد بررسی قرار گیرد. در این مطالعه ۱۳هزار و ۳۹۲ بیمار مبتلا به دیابت نوع ۲ در محدوده سنی ۳۵ تا ۷۵ سال که حداقل سه ماه از زمان تشخیص بیماری‌شان گذشته باشد مورد بررسی قرار می‌گیرند.
حشمت ادامه داد: هدف اصلی ما در این مطالعه بررسی وضعیت کنترل بیماری دیابت وعوارض ناشی از آن، دسترسی به خدمات و همچنین کیفیت زندگی بیماران دیابتی است. ما میخواهیم بدانیم آیا بیماران دیابتی پیگیر درمان خود هستند یا اگر نه! این عدم پیگیری به چه دلیل است؟ و آیا اگر درمانی دریافت می‌کنند، این درمان‌ها در کنترل بیماری آنها موثر بوده است یا خیر؟ این موضوعی است که پیش‌تر در مطالعات کمتر دیده شده یا جامعه آماری آن محدود و غیردقیق بوده است. این در حالی است که مطالعه اخیر به برنامه‌ریزان ما کمک خواهد کرد تا در برنامه‌ریزی‌های آینده خود، مشکلات را به‌صورت دقیق ببینند و بر اساس آن بودجه و امکانات لازم را فراهم آورند.
در ادامه جلسه، مسوولین اجرایی پروژه از پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم و شرکت سانوفی در مورد جزییات اجرای مطالعه، انتخاب خوشه ها، انتخاب بیماران، رضایت نامه، پرسشگری، نمونه گیری های بیولوژیک، پروتکل انتقال نمونه ها و...، توضیحات و آموزش های لازم را ارایه کردند و به سئوالات تیم های اجرایی طرح از دانشگاه ها پاسخ دادند.
مطالعه Population Based (بر پایه جمعیت) وضعیت بیماران دیابتی نوع دو، با حجم نمونه بیش از 13 هزار بیمار در کل کشور با پشتیبانی علمی و مالی شرکت سانوفی انجام می‌شود. این مطالعه جهت بررسی وضعیت کنترل دیابت، درمان فعلی، دسترسی به خدمات، کیفیت زندگی، عوارض ایجاد شده ناشی از دیابت ، بیماریهای همراه و...، در بیماران دیابتی از قبل شناخته شده انجام می‌شود.
بعد از فاز آزمایشی (پایلوت) که در استان مازندران، در دو دانشگاه علوم پزشکی مازندران و بابل به انجام رسید، بیمارگیری در سه فاز اجرا می شود. با توجه به اینکه فاز اول بیمارگیری در فصل زمستان خواهد بود، در این فاز 24 دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی از ده استان عمدتا گرمسیر و جنوبی کشور شرکت دارند.
در نخستین نشست اجرای عملیاتی این فاز از طرح که در پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران برگزار شد، افشین استوار مدیرکل دفتر پیشگیری از بیماریهای غیرواگیر وزارت بهداشت، علیرضا مهدوی معاون اجرایی مرکز مدیریت بیماریهای غیرواگیر، رامین حشمت رئیس مرکز تحقیقات بیماریهای مزمن و صعب‌العلاج پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه تهران، مدیران بخش علمی و تحقیقات شرکت سانوفی در ایران و روسا و کارشناسان مراکز کنترل بیماریهای دانشگاه های علوم پزشکی کشور، حضور داشتند و سخنرانان در مورد ابعاد این طرح جامع مطالعاتی (DiaCare) توضیحاتی مطرح کردند.