غربالگری ۲۰ بیماری ژنتیکی نوزادان/وضعیت تغذیه با شیر مادر
به گزارش خبرگزاری مهر، سیدحامد برکاتی با اشاره به اینکه همه ساله اول تا هفتم اردیبهشت به عنوان هفته سلامت نامگذاری شده و هر سال شعاری از سوی سازمان بهداشت جهانی برای این هفته اعلام می‌شود، گفت: شعار هفته سلامت امسال "مراقبت‌های بهداشتی اولیه راهی به سوی پوشش همگانی سلامت " در نظر گرفته شده است.
وی افزود: آنچه در سال‌های گذشته در کشور به عنوان تجربه‌ای گرانقدر محسوب می‌شود، دستیابی به شاخص‌هایی در نظام سلامت برای ارائه خدمات اولیه بهداشتی است.
مدیرکل دفتر سلامت جمعیت خانواده و مدارس وزارت بهداشت با اشاره به آغاز ارائه خدمات پایه از جمله واکسیناسیون مادر و کودک و گسترش آن با اجرای طرح تحول سلامت به تمام گروه‌های سنی، عنوان کرد: هفته سلامت بهانه‌ای برای یادآوری اولویت‌های سلامت در زندگی مردم و بازتعریف نقش دستگاه‌ها و خود مردم در این زمینه است.
وی، خاطرنشان کرد: نظام سلامت تنها ۲۵ تا ۳۰ درصد از مولفه‌هایی که می‌تواند در سلامت مردم نقش ایفا کند، برعهده دارد و مابقی آن بر عهده سایر دستگاه‌ها، حوزه‌ها و خود مردم است.
برکاتی با اشاره به اینکه مردم باید با خود مراقبتی آشنا شده و رعایت اصول اولیه بهداشتی را به تمامی ارکان زندگی تعمیم دهند، تصریح کرد: روز هفتم از هفته سلامت در سال جاری به نام سلامت جمعیت و خانواده نامگذاری شده است و در ساختار وزارت بهداشت متولی این امر دفتر سلامت جمعیت خانواده و مدارس بوده که همکاری‌هایی را با دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور دارد و دستورالعمل‌هایی را برای انجام اقدامات متناسب ارائه کرده است.
مدیرکل دفتر سلامت جمعیت خانواده و مدارس وزارت بهداشت با بیان اینکه در حوزه سلامت خانواده گروه‌های سنی شامل نوزاد، کودک، نوجوان، جوان، میانسال، سالمند و گروه ویژه مادران مشخص شده است، اظهار داشت: برنامه‌های خاصی برای ارتقای سلامت این گروه‌ها در نظام سلامت کشور پایه ریزی شده است.
وی ادامه داد: زایمان ایمن، فیزیولوژیک، تغذیه با شیرمادر، واکسیناسیون، غربالگری بیماری‌هایی از قبیل هایپو تیروئید، فنیل کتونوری و تالاسمی و مشاوره قبل از ازدواج از جمله اقدامات وزارت بهداشت برای گروه نوزادان و مادران است که در آینده غربالگری‌ها به ۲۰ بیماری ژنتیک و یا سرشتی توسعه می‌یابد.
به گفته برکاتی، در حال حاضر، غربالگری بیماری‌های ژنتیکی توسط مرکز مدیریت بیماری‌های غیر واگیر و ژنتیک در مرحله پایلوت است.
وی با بیان اینکه آموزش‌های تغذیه با شیر مادر از بدو تولد جزو شاخص ترین برنامه‌های وزارت بهداشت است، گفت: یکی از برنامه‌های مهم وزارت بهداشت ترویج تغذیه با شیر مادر از ساعات اولیه است که به لحاظ ساختاری، پرسنل در این زمینه آموزش دیده اند، همچنین این موضوع در دوران بارداری به مادران آموزش داده می‌شود.
مدیرکل دفتر سلامت جمعیت خانواده و مدارس وزارت بهداشت تصریح کرد: ایجاد اتاق زایمان خصوصی با مراقبت‌های نفر به نفر و طراحی استانداردهای لازم برای زایمان طبیعی نیز از دیگر اقدامات لازم برای سلامت مادران و نوزادان، از دیگر اقدامات نظام سلامت در این حوزه بوده است.
وی خاطرنشان کرد: در گروه سنی کودکان برنامه ادامه تغذیه انحصاری با شیر مادر پس از ۶ ماهگی دنبال می‌شود. همچنین دستورالعمل‌هایی برای ادامه تغذیه کودکان از ۶ ماهگی تا یک سال، دوسال و تغذیه در سایر سنین تدوین و در نظام شبکه عملیاتی شده است.
به گفته مدیرکل دفتر سلامت جمعیت خانواده و مدارس وزارت بهداشت، پایش رشد، پایش تکامل کودکان، غربالگری بینایی، شنوایی و غربالگری بیماری‌های ژنتیکی مانند هایپو تیروئید در کودکان در روزهای ۳ تا ۵ پس از تولد انجام می‌شود و درصورت مشکوک بودن تا ماه‌های بعد ادامه می‌یابد.
وی تصریح کرد: در گروه نوجوانان نیز برنامه "سلامت مدارس" و "سلامت نوجوانان" داریم و بر این اساس، سلامت دانش آموزان پایه‌های اول، چهارم، هفتم و دهم با کمک آموزش و پرورش غربالگری شده و مورد معاینه قرار می‌گیرند و در صورت نیاز به مراکز مربوطه ارجاع می‌شوند.
برکاتی همچنین با اشاره به طراحی برنامه‌ای برای دانش آموزان در معرض بلوغ گفت: برای والدین و دانش آموزان، بسته آموزشی طراحی کرده ایم و از طریق مربیان بهداشت این بسته‌ها ارائه می‌شوند.
وی با بیان اینکه "مدارس مروج سلامت" با استانداردهای خاص طراحی شده است، گفت: در این مدارس، سلامت دانش آموزان مورد بررسی قرار می‌گیرد. همچنین سلامت اولیای مدارس از جمله معلمان و کادر مدرسه نیز در بسته سلامت با ارجاع به مراکز جامع سلامت، مدیریت می‌شود.
مدیرکل دفتر سلامت جمعیت خانواده و مدارس وزارت بهداشت، افزود: بهداشت محیط و سرویس‌های بهداشتی مدارس کنترل شده و در راستای انعقاد تفاهم نامه‌ای که بین وزارت آموزش و پرورش و وزارت بهداشت منعقد شده است، آموزش‌هایی در مورد تغذیه سالم ارائه می‌شود.
وی با اشاره به اینکه ۵۰ درصد از دانش آموزان پایه ششم کشور تحت پوشش برنامه "دهان عاری از پوسیدگی" قرار گرفته‌اند، گفت: تا چند ماه آینده، این پوشش، کامل خواهد شد. همچنین تیم‌های ثابت و سیار دندانپزشکان و کمک دندانپزشکان توسط اداره سلامت دهان و دندان وزارت بهداشت، دندان دانش آموزان پایه ششم که دارای پوسیدگی هستند را ترمیم می‌کنند. با این اقدام عملاً پوسیدگی سایر دندان‌ها در دانش آموزان به تعویق افتاده و در بلندمدت سلامت دهان و دندان آحاد مردم ایران با این برنامه بیش از پیش تأمین خواهد شد.
برکاتی با بیان اینکه بسته‌های خدماتی برای مدیریت سلامت جوانان در نظر گرفته شده است، عنوان کرد: این خدمات همزمان با اجرای طرح تحول نظام سلامت در سال ۹۲، در مراکز خدمات جامع سلامت ارائه می‌شوند. از آنجایی که جوانان عمدتاً دانشجو، سرباز وظیفه و طلبه در اجتماعی چون دانشگاه و حوزه حضور دارند، با تفاهم نامه‌هایی که با وزارت علوم، نهادهای نظامی و حوزه در سال‌های اخیر منعقد شده، این خدمات با مراجعه تیم‌های سیار و ثابت به گروه‌های هدف ارائه می‌شوند.
وی افزود: در حوزه جوانان و نوجوانان بسته‌های ویژه آموزش عمومی برای پیشگیری از رفتارهای پرخطر مانند مصرف سیگار، خشونت و کنش اجتماعی به صورت پکیج‌های ویژه در نظر گرفته شده تا به مراکز خدمات جامع سلامت و مراکز تجمع جوانان ارائه شوند.
مدیرکل دفتر سلامت جمعیت خانواده و مدارس وزارت بهداشت گفت: در حال حاضر برای گروه سنی میانسال، بسته‌های ویژه ای داشته‌ایم. با توجه به اینکه چالش ویژه کشور بیماری‌های غیر واگیر است، همکاری تنگاتنگی با دفتر مدیریت بیماری‌های غیر واگیر انجام شد و بسته‌های متنوع خدمتی طراحی و در خدمات مراکز جامع سلامت، پایگاه‌ها و خانه‌های بهداشت با تمرکز بر فشار خون، دیابت و سرطان‌های شایع در نظر گرفته شد که توسط کادر درمان به گروه هدف ارائه می‌شود.
به گفته وی، اداره میانسالان وزارت بهداشت، برنامه ویژه ای برای بانوان در سنین پایانیمیانسالی و دوران یائسگی در نظر گرفته که ویژگی‌های سلامت این محدوده سنی در آن دیده شده است.
برکاتی با اشاره به افزایش جمعیت سالمندان براساس الگوی جمعیتی کشور، اظهار داشت: برآورد می‌شود که در سال‌های آینده بیش از ۹.۵ درصد جمعیت کشور را سالمندان بالای ۶۰ سال تشکیل دهند. بر این اساس، این قشر نیازمند برنامه‌های خاص هستند.
وی افزود: برای سالمندان دو بسته خدمتی آموزش شیوه زندگی و خودمراقبتی و بسته دیگر، خدمات پزشکی و غیر پزشکی در نظر گرفته شده است.
مدیرکل دفتر سلامت جمعیت خانواده و مدارس وزارت بهداشت با اشاره به اینکه برنامه سلامت مادران و نوزادان از اولین برنامه‌های مدون زمان وزارت بهداری تا کنون بوده است، عنوان کرد: از آغاز بارداری خدمات ویژه‌ای برای مادران طراحی شده است که ۸ بار مراقبت از ابتدای بارداری تا هنگام زایمان درمراکز خدمات جامع سلامت، پایگاه‌ها و خانه‌های بهداشت ارائه و معاینات پزشکی و غربالگری نیز انجام می‌شود.
وی اظهار داشت: برنامه‌های جمعیت و باروری نیز از جمله اقداماتی است که به منظور ارتقای سلامت جوانان انجام داده‌ایم. در این راستا با کمک معاونت دانشجویی وزارت بهداشت و اداره سلامت جوانان به ۲ میلیون دانشجو آموزش‌های همسرگزینی و ازدواج سالم ارائه شده است. در حال حاضر، این برنامه در ۲۹ استان انجام شده و زمان آن نیز از ۲ ساعت به ۳ ساعت ارتقا یافته است.
برکاتی با بیان اینکه موضوع سلامت و سلامت جنسی نیز به جوانان آموزش داده می‌شود، گفت: روانشناسی ازدواج توسط سازمان بهزیستی، مسائل حقوقی ازدواج توسط قوه قضائیه و دادگستری و احکام ازدواج توسط سازمان تبلیغات اسلامی اجرا می‌شود.
وی از برنامه وزارت بهداشت برای ارائه آموزش زوجینی که ۵ سال از ازدواج آنها گذشته است، گفت: آموزش‌های جنسی و سلامت در قالب این برنامه به زوج‌هایی که بیش از ۵ سال از ازدواج آنها می‌گذرد، در کارگاه‌ها آموزش داده می‌شود و امیدواریم این برنامه تا انتهای سال جاری و یا اوایل سال بعد اجرایی شود.
مدیرکل دفتر سلامت جمعیت خانواده و مدارس وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: براساسمطالعات علمی ثابت شده، کودکانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند کمتر دچار عفونت گوش، اسهال و عفونت تنفسی می‌شوند و در صورت ابتلاء به هر یک از این بیماری‌ها، شدت آن حداقلی خواهد بود و حیات کودک را به مخاطره نمی‌اندازد.
برکاتی در پایان گفت: مزایای تغذیه با شیر مادر در بلندمدت این است که کودکانی که با شیر مادر تغذیه کرده اند ۲ تا ۸ درجه آی کیو بالایی دارند.