انتقاد نمکی از ریل‌گذاری‌های غلط در طرح تحول/چاه ویل بیمه سلامت
خبرگزاری مهر، گروه سلامت_علیرضا وهاب زاده: سال ۹۳ بود که حسن روحانی در جشن بیمه سلامت با اعلام خبر بیمه شدن ۹ میلیون نفر خبر از بیمه همه افراد کم درآمد در تحول سلامت داد و گفت: «با افتخار می‌گوئیم که همه ایرانیان تحت پوشش بیمه قرار گرفته‌اند و امروز به نقطه‌ای رسیدیم که به جرأت می‌توانیم بگوییم، تمام ایرانیان صاحب دفترچه بیمه همگانی شده‌اند.»
حسن قاضی زاده هاشمی وزیر سابق بهداشت نیز با بیان اینکه بیمه سلامت تحول شگرف است آن را آرزوهای دیرین مردم و مسئولان کشور نامید و گفت: طی دو سال گذشته بیش از ۱۱ میلیون نفر بیمه شدند.
البته این دور افتخار به همین‌جا ختم نشد و دولتی‌ها در میدان انتخابات نیز بارها از این بیمه ۱۱ میلیون نفری به عنوان یکی از دستاوردهای مهم دولت یاد کرده و آن را به عنوان برگ برنده انتخاباتی بارها رو کردند.
در ادامه نیز قاضی زاده در جلسه رأی اعتماد در مرداد ۹۶ مجدد برای این اشتباه پافشاری کرد و گفت: ۱۱ میلیون ایرانی بیمه شده‌اند که نزدیک به ۸۵ درصدشان درآمد کمتر از یک میلیون داشته‌اند.
کسی به منتقدان توجه نکرد
کافی است در صفحات وب کلمه چاه ویل را جستجو کنید، قطعاً به مصاحبه و مقالات و گزارش‌های متعددی خواهید رسید که همگی به ایرادات طرح تحول سلامت و مشکلات مالی که در آینده در پی خواهد داشت تاکید کرده‌اند. بارها تمامی دلسوزان و بزرگان نظام سلامت و کارشناسان اقتصادی مشکلات طرح تحول را به دولت و وزارت بهداشت تذکر داده بودند اما همه آنها با بی اعتنایی و بی توجهی مسئولان وزارت بهداشت و از طرفی پافشاری بر ادامه این مسیر روبرو شده بودند.
پزشکیان نایب رئیس مجلس شورای اسلامی به عنوان کسی که حامی دولت بود بارها با عنوان این مطلب که طرح تحول سلامت قانون نیست، گفته بود: بارها گفته‌ام و اعلام کرده‌ام که اجرای این طرح، غیرقانونی است. دولت در طرح تحول نظام سلامت ورشکست شده است. گرفتار شدن دولت در این طرح از حرکت‌های خلاف قانون و عدم برنامه‌ریزی دقیق ناشی شد.
مصری نماینده مجلس نیز از جمله منتقدان طرح تحول سلامت بود؛ وی در سال ۹۴ و در جلسه علنی مجلس با بیان اینکه طرح تحول سلامت ۱۰ هزار میلیارد تومان هزینه به تأمین اجتماعی تحمیل کرده است، خطاب به وزیر وقت تعاون گفت: حرف ما این است که مبنای قانونی طرح تحول سلامت کجاست و چرا قانون برنامه پنجم را اجرا نکرده‌اید و هزینه‌های درمان تأمین اجتماعی را ۲.۵ برابر افزایش داده‌اید؟
مصری تاکید کرد: این چاهی که شما کنده اید، ته ندارد؛ کمر کشور را با این طرح میشکنید.
طریقت منفرد وزیر اسبق بهداشت نیز از جمله مهمترین منتقدان طرح تحول سلامت و سیاست‌های قاضی‌زاده هاشمی در وزارت بهداشت بود.
وی بارها در مصاحبه‌ها و میزگردهای تخصصی، نبود نظام ارجاع و پزشک خانواده را از آفت‌های بزرگ طرح تحول سلامت بیان کرده بود، طریقت معتقد بود که بدون راه اندازی نظام ارجاع حتماً طرح سلامت با مشکل مواجه خواهد شد و مسئولان مجبور به برگشت به پزشک خانواده خواهند بود.
دقیقاً تمامی پیش بینی‌های طریقت منفرد درباره عاقبت این طرح به واقعیت تبدیل شد و دولت در دوران پسا قاضی زاده مجبور به اصلاحات ساختاری و پذیرش و به کار بردن همین توصیه‌ها شد.
البته نظر قاضی زاده همیشه درباره منتقدان به یک شیوه ختم می‌شد. وی منتقدان را مخالف تزریق بودجه در نظام سلامت می‌دانست و آنها را متهم به سیاسی کاری می‌کرد. حال در انتها این بودجه چندین برابر شد اما به دلیل سیاست‌های غلط هرگز در مسیر درست قرار نگرفت.
همانطور که وی در سال ۹۴ و در اجلاس مدیران سازمان بیمه سلامت عنوان کرد: مقصر این وضعیت کسانی بودند که در سال‌های گذشته هر زمان افرادی درخواست افزایش بودجه‌های سلامت را می‌کردند، می‌گفتند، نظام سلامت چاه‌ویل است و هر چقدر پول در آن بریزیم باز هدر می‌رود.
نمکی: بیمه سلامت تبدیل به چاه‌ویل شده است!
حالا بعد از رفتن قاضی زاده و روی کار آمدن نمکی، وزارت بهداشت روی خوشی به منتقدان نشان داده است و بسیاری از صحبت‌ها و انتقادات آنها را پذیرفته و حتی خود وزیر و مسئولان وزارتخانه نیز به این مشکلات اعتراف کرده‌اند.
تا آنجا که سعید نمکی وزیر بهداشت روز گذشته در سخنرانی خود در کنفرانس ملی بیمه سلامت با اشاره به اینکه طرح تحول سلامت بدرستی اجرا نشده است، گفت: در سال‌هایی که در سازمان برنامه و بودجه بودم، دغدغه طرح تحول و بیمه سلامت را داشتم. امروز بیمه سلامت تبدیل به چاه ویلی شده که هر قدر پول در آن می‌ریزیم پر نمی‌شود.
نمکی با تاکید بر اینکه در یک مقطعی بودجه بیمه سلامت صددرصد افزایش یافت، گفت: اما باز هم دولت مجبور شد ۸ هزار میلیارد تومان اوراق به فروش برساند و این موضوع نشان می‌دهد چاه ویل بیمه سلامت ناشی از درست اجرا نشدن طرح تحول سلامت است و در این راستا طرح‌هایی مانند پرونده الکترونیک، نظام ارجاع، پزشک خانواده و راهنمای بالینی را بدرستی اجرا نکردیم به همین دلیل امروز به این مشکلات دچار شده‌ایم.
وی به عدم نظارت بر اجرای طرح تحول نیز اشاره کرد و اظهار داشت: در سال ۹۴، ۹۰ میلیارد تومان صرف نوشتن نسخه هورمونی شد که در بدن‌سازی اجرا می‌شود کجای دنیا چنین رقمی، توسط بیمه‌ها پرداخت می‌شود و ضعف نظارت در نظام سلامت باعث شده هر طبیبی به خود اجازه دهد هر تجویزی را داشته باشد.
نمکی با اشاره به اینکه با این شرایط بیمه سلامت پایان تلخ ورشکستگی را تجربه خواهد کرد افزود: برای اینکه به چنین سرنوشتی دچار نشویم باید به سمت رویکرد علمی و اقتصادی تغییر مسیر دهیم.
البته نمکی در بهمن ماه سال گذشته نیز در همایش بیمه سلامت با بیان اینکه در تیر ماه سال ۹۴ در سازمان برنامه و بودجه شاهد اجرای طرح تحول نظام سلامت و بیمه همگانی بودیم، گفته بود: در آن زمان هم در نامه محرمانه به آقای نوبخت نوشتم که اگر در اجرای این طرح تدبیر نکنیم، می‌ترسم عاقبتش مانند مسکن مهر و غیره شود. بیمه سلامت در سال ۹۲، مبلغ ۲,۴۰۰ میلیارد اعتبار در منابع عمومی داشت که این میزان در سال ۹۴ به ۵, ۳۰۰ هزار میلیارد تومان رسید. در آن زمان با اوضاع سختی در کشور مواجه بودیم.
تولیت بیمه‌ها محل اختلاف نظر بین دو وزیر بهداشت
موضوع تولیت بیمه‌ها نیز یکی از چالش‌های بزرگ نظام سلامت در سال‌های گذشته بوده است. البته باعث اختلافات شدیدی بین وزیر بهداشت و وزیر رفاه وقت هم بود. وزیر بهداشت معتقد بود که باید ساختار بیمه از وزارت رفاه جدا شود و در زیر مجموعه وزارت بهداشت فعالیت کند تا مشکلات مالی و وضعیت پرداخت‌های این حوزه برطرف شود.
اما وزیر کنونی بهداشت دقیقاً نظری عکس قاضی زاده دارد معتقد است: من از روز اول معتقد نبودم که خریدار، ارائه دهنده و گیرنده خدمت در یک ساختار باشند. اما آن قدر بین دو وزیر دولت در این زمینه بحث بود و عمدتاً هم بحث‌ها به اتاق من می‌رسید، خسته شدم و گفتم بگذارید این بحث را قیچی کنیم. بنابراین هنوز هم معتقد نیستم که مدیرعامل سازمان بیمه سلامت کارمند من است. بیمه سلامت شرکتی مستقل است و نمی‌توانم برایش تعیین تکلیف کنم. این سازمان مستقل بوده و باید به طور مستقل هم پاسخگو باشد. باید چانه زنی کند و با بیمارستان‌ها درگیر باشد.
این در حالی است که قاضی‌زاده هاشمی وزیر سابق بهداشت بهداشت در مصاحبه‌ای در سال ۹۳ گفته بود: در کجای دنیا تولیت و مسئولیت سلامت تکه پاره است؟ تا دیروز می‌گفتند قانون نداریم، حالا که قانون داریم چرا آن را اجرا نمی‌کنند؟ وقتی بیمه‌ها با وزارت بهداشت هماهنگ باشند بسیاری از این مشکلات وجود نخواهد داشت.
ضرورت تحول در طرح تحول
اختلاف نظرات بین تولیت کنونی وزارت بهداشت و وزیر سابق نشان می‌دهد که این حوزه نیاز به نظارت و تغییرات بسیاری داشته و دارد. البته جای خالی نظارت در سال‌های اخیر در حوزه سلامت بسیار حس می‌شد. تا آنجا که موضوع طرح تحقیق و تفحص از طرح تحول سلامت بارها از سوی نمایندگان مطرح شد و بارها برای آن در مجلس امضا شد اما هیچ وقت از مذاکرات در پشت درهای بسته و رایزنی‌های وزارت بهداشتی جان سالم به در نبرد و به صحن مجلس نرسید، البته بسیاری از کارشناسان استعفای قاضی زاده را به خاطر همین سوءمدیریت و چالش‌های ایجاد شده می‌دانند و از آن به عنوان راه فرار از پاسخگویی یاد می‌کنند.
قطعاً اگر مجلس به موقع به موضوع ورود می‌کرد و ترمز تندروی‌های دولت در ادامه طرحی که از ریل اصلی خود خارج شده است را می‌گرفت، امروز نظام سلامت در وضعیت بهتری قرار داشت. قطار طرح تحول که به اسم خدمت به محرومان و مردم به راه افتاد حالا به ضد خود تبدیل شده است و یکی از اصلی‌ترین چالش‌های مالی دولت را با خود دارد. طرحی که به گفته کارشناسان باید به مسیر قانون برگردد و دچار اصلاحات ساختاری و زیربنایی بسیاری شود. طرحی که قاضی زاده با نام طرح تحول سلامت آغاز شد و حالا نیاز به تحول دارد.