آغاز هفته جهانی تیروئید
به گزارش ایفدانا - Ifdanaبه نقل از روابط عمومی معاونت غذا و دارو دانشگاه ایران – 4 خرداد ماه مصادف با 25 ماه MAY روز جهانی تیروئید نامگذاری شده است.
به مناسبت آغاز هفته جهانی تیروئید دکتر محمدی کارشناس واحد تحقیق وتوسعه معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی ایران گفت: تیروئید ، غده کوچک پروانه ای شکل کوچکی در زیر گردن و مقابل حنجره است که با تولید هورمون تیروئید دمای بدن را تنظیم کرده، بر قدرت تفکر و مغز تاثیرگذاشته، تپش قلب را نیز تنظیم و فعالیت های بسیاری از جمله سوخت و ساز و کنترل متابولیسم ها را در بدن بر عهده دارد.
وی با اشاره به بیماری های تیروئید و درمان های متداول ادامه داد: در صد ابتلا به بیماریهای تیروئید در زنان (بخصوص پس از بارداری و یائسگی) بیشتر از مردان است. از آنجائیکه بیماری تیروئید روی چرخه قاعدگی در بانوان تاثیر میگذارد، پس بر تخمک گذاری و بروز مشکلات بارداری موثر خواهد بود. در صورتی که سیستم ایمنی بدن باعث بیماری تیروئید شود، ممکن است سایر غدد نیز، منجمله تخمدان ها، درگیر شده و منجر به یائسگی زودرس (قبل از 40 سالگی) گردد. مشکلات تیروئید در طول بارداری می تواند سلامتی مادر و نوزاد را با مشکلاتی مواجه سازد.
در کم کاری تیروئید ( یا هیپوتیروئیدی) غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تولید نمی کند و باعث کاهش بسیاری از متابولیسم های بدن می شود. علائم هیپو تیروئیدی به آرامی و اغلب طی چندین سال رخ می دهد. در ابتدا با بروز خستگی ظاهر شده و مدت ها بعد علائم و نشانه هایی مانند احساس سرما یبوست، ضعف عضلانی، افزایش وزن علیرغم نخوردن غذا ، درد عضلانی، احساس خستگی ، ناراحتی یا افسردگی ، خشکی پوست ، شکنندگی و ریزش مو، کاهش ضربان قلب، صورت پف کرده، صدای خشن، خونریزی بیش ازحد قاعدگی و افزایش کلسترول بد خون اصطلاحاً IDL بروز می نماید. کم کاری تیروئید با قرصهایی که ساختار هورمونی شبیه به تیروئید دارند درمان می شود و احتمالاً نیاز هست که قرص های تیروئید تا آخرعمر مصرف شوند و صورت تجویز و مصرف تحت نظر پزشک متخصص بسیار ایمن و مصرف آنها حیاتی خواهد بود. هیپوتیروئیدی درمان نشده در دوران بارداری سبب کم خونی ، پره اکلامپسی، وزن کم نوزاد هنگام تولد ، سقط
جنین و مشکلات رشدی و عدم پیشرفت مغز کودک می گردد. کم کاری تیروئید می تواند با افزایش تولید پرولاکتین یا (هورمون تولید کننره شیر) ، مانع از تخمک گذاری شود.
هورمون های بارداری باعث افزایش سطح هورمون های تیروئید در خون شده . از طرفی هورمون های تیروئید نیز برای رشد مغز جنین ضروری هستند . بنابراین بسیار مهم است که قبل از باردار شدن و حاملگی، بررسی های لازم صورت گیرد. پرکاری کنترل نشده و کم کاری تیروئید هر دو می توانند مشکلاتی را برای مادر و نوزاد را به وجود آورند.
در بیماری پرکاری تیروئید (هیپرتیروئیدی) بسیاری از متابولیسم ها و ضربان قلب سرعت گیرد. شایع ترین علت هیپرتیروئیدی" بیماری گریوز " است که نشانه اختلال در سیستم ایمنی است. در ابتدا ممکن است فرد علائم یا نشانه های هیپرتیروئیدی را متوجه نشود و علائم معمولا به آرامی شروع می شوند. اما، در طول زمان با سرعت گرفتن و افزایش سوخت و ساز علائم بروز می کنند. از دست دادن وزن، حتی با خوردن غذای زیاد ، تپش قلب و ضربان قلب سریع یا نامنظم ، احساس ناراحتی یا اضطراب ، احساس تحریک پذیر، اختلال در خواب، لرزش در دست و انگشتان ، افزایش عرق، احساس گرما ، ضعف عضلانی، اسهال یا حرکات روده ، دوره های قاعدگی سبکتر از حد طبیعی و تغییرات در چشم مانند حالت خیرگی و بیرون زدگی ، قرمزی و تحریک و در موارد شدیدتر ، تیروئید چشمی نمونه این علائم است. عدم درمان هیپرتیروئیدی در دوران بارداری ، منجر به زایمان زودرس و پره اکلامپسی فشار خون بالا و ایجاد مشکلات در کلیه ها و سایر اعضای بدن می گردد. ناگهانی و بدتر شدن علائم و سریع شدن ضربان قلب در جنین، منجر به نارسایی قلبی و دشواری تنفس یا سقط جنین می گردد.
انتخاب درمان هیپرتیروئیدی بستگی به علائم و علت آن دارد. داروهای ضد تیروئیدی که مانع از ساخته شدن هورمون می شوند، داروهای مسدود کننده بتا که می توانند در کاهش سرعت ضربان قلب و درمان سایر علائم کمک کننده باشند، روش درمانی رادیویداین Radioiodine که سلولهای تیروئیدی سازنده هورمون های تیروئیدی را از بین می برند و جراحی تیروئید که اکثریت یا تمام تیروئید برداشته می شود روشهای درمانی پرکاری تیروئید محسوب میشوند. دو روش اخیر ممکن است باعث کم کاری تیروئید شوند.
تیروئیدیت یا التهاب تیروئید ناشی از بیماری های خود ایمنی مانند دیابت نوع 1 و آرتریت روماتوئید، ژنتیک، عفونت ویروسی یا باکتریایی و نوع خاصی از داروها نوع دیگری از بیماری تیروئید است
اما گواتر یا بزرگی غده تیروئید ممکن است فقط برای مدت زمان کوتاهی رخ داده وحتی ممکن است بدون درمان و به خودی خود از بین رفته یا این که نشانه دیگری از بیماری تیروئید باشد و نیاز به درمان هم داشته باشد. شیوع گواتر در زنان و به ویژه در زنان قبل از یائسگی بیشتر از مردان است.
گره های تیروئید شایع هستند و چهار برابر مردان و زنان را تحت تاثیر قرار می دهند. گره یا گرههایی در تیروئید که ممکن است جامد یا پر از مایع یا خون باشند. بیشتر گره های تیروئید نشانه ندارند و سرطانی نیستند. برخی از گره های تیروئید باعث تولید بیش از حد هورمون تیروئید می شوند که درنهایت ایجاد هیپرتیروئیدی می کند. گاهی اوقات گره ها به اندازه ای بزرگ می شوند که باعث بروز مشکلات در بلعیدن یا تنفس می شوند. حدود یک سوم از گره ها توسط بیمار، یک سوم توسط پزشک و بقیه از طریق تصویربرداری گردن یافت می شود.
سرطان تیروئید یا رشد غیر طبیعی سلولهای غده تیروئید ممکن است به صورت تورم یا یک توده گردنی باشد و مشکلاتی درعمل بلع ایجاد نماید. سرفه های غیر عفونی، مکرر و مزمن و بدون تب،گرفتگی گلو که مانع از قورت دادن راحت غذا میشود از علائم اولیه ابتلا میباشد که اغلب با سایر بیماریها اشتباه گرفته میشود.
آمار ابتلا به سرطان تیروئید در زنان 3 برابر مردان است.در مردان به علت اصلاح ریش و گردن و ، زودتر متوجه این بیماری میشوند و در زنان این تشخیص با تاخیر صورت می گیرد. برای تعیین سرطانی بودن توده یا گره، پزشک آزمایش های خاصی را انجام می دهد. البته بیشتر گره های تیروئید سرطانی نیستند.
پرتو درمانی به سر و گردن، به ویژه در دوران کودکی، سابقه گواتر ، سابقه خانوادگی از عوامل منجر به بروز سرطان تیروئید به شمار می روند.
دکتر محمدی در ادامه به روشهای تشخیص بیماری های تیروئید پرداخته و عنوان کرد: با آزمایش خون و اندازه گیری سطح هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) میزان فعالیت غده تیروئید مشخص شود. همچنین تست جذب ید رادیواکتیو، اسکن تیروئید، سونوگرافی تیروئید و بیوپسی تیروئید راههای دیگرتشخیص بیماری های تیروئید می باشند.
وی در ادامه به دو داروی پر کاربرد در بیماری های تیروئید اشاره نمود و گفت: قرص لووتیروکسین سدیم به عنوان جایگزین هورمون تیروئید در درمان بیماران مبتلا به کم کاری غده تیروئید توسط پزشک منطبق بر نتایج معاینات و آزمایشات ادواری تجویز می شود. لووتیروکسین بایستی دقیقاً مطابق با دستور پزشک مصرف شود و همواره تأکید می گردد از مصرف خودسرانه و تغییر دوز آن بدون تجویز پزشک جداً پرهیز شود. دستورات داخل بسته بندی دارو را بایستی به دقت مطالعه نمود. لووتیروکسین برای بهبود علایم تجویز می شود و باعث علاج بیماری نمی گردد. از این رو، شاید لازم باشد تا انتهای عمر آن مصرف شود.
قرص متی مازول از داروهایی است که به منظور درمان پرکاری تیروئید مورد استفاده قرار می‌گیرد که صرفاً با تشخیص پزشک و استناد به آزمایشات انجام شده تجویز می گردد .درمان تا طبيعي شدن عملكرد تيروئيد ادامه یافته سپس روی دوز نگهدارنده ادامه می یابد.
منابع :
- National Institute Of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases/ Endocrine
Diseases
- American Thyroid Association