تداخلات دارو – غذا ، مصرف در بارداری و شیردهی و عوارض داروی لووتیروکسین
به گزارش ایفدانا - Ifdana روابط عمومی معاونت غذا و دارو دانشگاه ایران- با توجه به آغاز هفته جهانی تیروئید معاونت غذا و دارو به بررسی تداخلات دارو، غذا و مصرف در بارداری و شیردهی و عوارض داروی لووتیروکسین پرداخت.
لووتيروكسين داروي انتخابي درمان كم كاري تيروئيد و به عبارتی هورمون جانشین تیروئید است كه تداخلات دارويي نسبتاً زياد و تعدادی تداخلات غذایی را نیز به دنبال دارد .
مصرف بیش ازحد غذای سرشار از فیبر سبب اختلال در جذب هورمون صناعی تیروئید می‌شود. سطح هورمون‌های تیروئیدی با مصرف غذاهای سرشار از فیبر، رژیمهای غذایی سرشار از محصولات سویا، تخم کتان، گردو، مواد غذایی حاوی کلسیم، داروها یا مواد غذایی غنی شده با کلسیم، آنتی‌اسیدها و محصولات منیزیم که ممکن است حاوی کلسیم باشند، رژیم های سرشار از آهن و مصرف بخصوص مکمل‌های آهن و مولتی‌ویتامین‌های حاوی آهن، کاهش می یابد. همچنین بهتر است دارو با آب فراوان استفاده شود، زیرا بعضی از نوشیدنی‌های حاوی کافئین مانند نسکافه و برخی آبمیوه‌ها مانند گریپ‌فروت (سبب تغییر اندک در هورمون‌های تیروئیدی می‌شود ولی مصرف مداوم آن باعث تغییرات قابل‌توجهی درسطح هورمون‌های تیروئیدی می‌شود) سبب کاهش جذب دارو می‌شوند.
برای جلوگیری از تداخل اثر این غذاها یا فرآورده‌ها ، باید آنها را چند ساعت پیش یا پس از خوردن داروی تیروئید مصرف نمود.
جهت فراموش نشدن دارو و عدم تداخل با سایر داروها و احتمالاً غذاها ، خوردن قرص لووتیروکسین صبح ناشتا و ۳۰ الی ۶۰ دقیقه قبل از صبحانه و با مقدار زیادی آب توصیه می شود. توصیه مهم در مصرف لووتیروکسین این است که است که دوز مصرفی هر روز سر یک ساعت معین استفاده شود.
در کل تداخلات در صورتی اتفاق می‌افتد که لووتیروکسین همزمان یا در فاصله‌ی زمانی نزدیک به ماده غذایی ذکر شده مصرف شود. بهتر است داروهای تیروئیدی با معده خالی و یا حداقل ۱ الی ۲ ساعت قبل از غذا استفاده شود. در صورت تمایل و یا تجویز مصرف دارو در شب، حتماً ۴ ساعت از خوردن شام گذشته باشد.
اولین نشانه های بهبودی ، معمولا چند هفته بعد از شروع مصرف لووتیروکسین آغاز می شود . با بروز علائم بهبودی، مصرف دارو نبایستی قطع گردد . ممکن است نیاز باشد تا آخر عمر از لووتیروکسین استفاده شود.
ونریزی ریه، پوکی استخوان، هرگونه مشکل در غده هیپوفیز و انجام پرتودرمانی بایستی قبل از تجویز داروی لووتیروکسین به پزشک اطلاع داده شود.
در صورتی که مصرف یک وعده از داروی لووتیروکسین فراموش گردد ، به محض یادآوری دارو مصرف شود اما اگر به زمان مصرف بعدی نزدیک است ، از مصرف دوز فراموش شده اجتناب گردد.
لووتیروکسین در بارداری و شیردهی:
در صورت بارداری همزمان با مصرف لووتیروکسین ، قبل از هرگونه اقدامی بایستی پزشک را در جریان گذاشت . مصرف دارو نبایستی بدون مشورت با پزشک قطع گردد . سطح پایین هورمون لووتیروکسین و مشکلات تیروئید می تواند برای مادر و جنین بسیار خطرناک باشد و ممکن است پزشک تصمیم بگیرد ، میزان مصرف دارو را تغییر دهد .لووتیروکسین از طریق شیر مادر به بدن نوزاد منتقل می شود . به نظر نمی رسد که لووتیروکسین برای نوزاد مضر باشد ولی در هر صورت باید با پزشک مشورت شود .
در صورتی که کودک از لووتیروکسین استفاده میکند ، هرگونه تغییر وزن کودک بایستی به اطلاع پزشک رسانیده شود. دوز مصرف لووتیروکسین در کودکان بر اساس وزن کودک تعیین می شود .
عوارض مصرف لووتیروکسین
لووتیروکسین مانند سایر داروها می تواند عوارض جانبی به همراه داشته باشد . ممکن است هیچ کدام از این عوارض را بیمار تجربه نکند و یا چندین مورد به صورت همزمان مشاهده شود . در صورت مشاهده هرگونه علائمی از آلرژی لووتیروکسین سریعا بایستی با اورژانس تماس گرفت . نشانه های حساسیت به لووتیروکسین می تواند شامل این موارد باشد : خارش و قرمز شدن چشم ، خشکی دهان و گلو ، تورم زبان و لب ، آبریزش بینی ، زکام ، تنگی نفس ، خارش پوست و …
سایر عوارض جانبی احتمالی مصرف لووتیروکسین عبارتنداز : افزایش ضربان قلب ، درد قفسه سینه ، تنگی نفس ، تب ، گرگرفتگی ، عرق کردن، احساس سرما و لرز، ضعف ، خستگی غیرمعمول ، بی خوابی، عصبی شدن و عصبانیت شدید، تغییر و یا تاخیر در پریود و قاعدگی، اسهال ، استفراغ ، حالت تهوع ،شکم درد، افزایش اشتها افزایش وزن ، چاقی، ریزش مو ،گرفتگی عضلات، درد فک ، گردن، شانه و کتف، ، مشکل بلع غذا و آب، تورم چشم ها، صورت، لب ها، گلو یا زبان، افسردگی ، نداشتن اعتماد ، توهم ، سریع احساساتی شدن و گریه .
تداخلات دارویی لووتیروکسین
لووتیروکسین با داروهای زیادی تداخل دارد . برخی از این تداخلات ممکن است با تغییر زمان مصرف داروها ، رفع شوند. برای این منظور لازم است مشورت با پزشک صورت گیرد و در زمان تجویز دارو ، تمام داروهایی که بیمار در حال مصرف کردن آنهاست به پزشک گزارش داده شود . مکمل ها ، مولتی ویتامین ها و داروهای گیاهی و سنتی نیز می توانند با لووتیروکسین تداخل ایجاد کنند .
در صورتی که داروهای زیر مصرف می شوند باید حداقل بین مصرف با لووتیروکسین 4 ساعت فاصله داشته باشند : کربنات کلسیم ، مکمل کلسیم و …کلستیرامین، کلستیپول، ترکیبات آهن ، سوکرالفیت، پلی استایرن سولفونات سدیم ، کاهش دهنده های اسید معده، اسموپرازول، لانزوپرازول، امپرازول و... ، آنتی اسیدها حاوی آلومینیوم یا منیزیم، سیپروفلوکساسین، لووفلوکساسین، افلوکساسین و سایر داروهای این گروه، داروهای ضد انعقادی مانند وارفارین ،کاربامازپین ، فنوباربیتال ، فنی توئین ، پریمیدون، ریفامپین ، استروژن و ضدبارداری های خوراکی ، ضدافسردگی (مثل فلوکستین یا آمی ترپتیلین)، داروهای ضداضطراب، داروهای درمان سرطان، آسپرین، مسدود کننده های بتا مثل آتنولول، متوپرولول و پروپرانولول، دیگوکسین، انسولین و داروهای خوراکی درمان دیابت، مکمل های آهن، متادون، ، استروئیدها مانند پردنیزولون و دگزامتازون، تئوفیلین و حتی ویتامین ها.
- نباید از لووتیروکسین برای کاهش وزن در افراد با کارکرد طبیعی تیروئید استفاده شود. چنین اقدامی می تواند عوارض بسیار خطرناکی به همراه داشته باشد.
- لووتیروکسین ممکن است موجب ریزش مو به ویژه در کودکان و خصوصا در ماه اول درمان گردد، این عارضه معمولا موقتی می باشد.
دکتر مهری محمدی داروساز – سمیه علی پورکارشناس تغذیه