اولویت های «سلامت» در تحریم ها/ وقتی منتقد هزینه ها وزیر می‌شود
به گزارش خبرنگار مهر، به دنبال اجرای طرح تحول سلامت در کشور برای کاهش هزینه‌های پرداختی از جیب بیماران، شاهد بودیم که شرایط برای بستری در بیمارستان‌های دانشگاهی و دولتی، تا حدود زیادی بهبود یافت و باعث شد دغدغه مالی اقشار محروم جامعه زمانی که بیمار می‌شوند و قدرت رفتن به مرکز درمانی را ندارند، رفع شود. اما، نکته‌ای که از همان سال ۹۳ که طرح تحول سلامت آغاز شد و همچنان نیز بر این ادعا تاکید می‌شود، هزینه‌های سنگین اجرای این طرح بوده که گفته می‌شود کارشناسی شده نبوده است و در نتیجه شاهد استعفای سید حسن قاضی زاده هاشمی از وزارت بهداشت بودیم.
در سال‌های ۹۳ تا ۹۷ که قاضی زاده هاشمی بر مسند وزارت بهداشت قرار داشت، یکی از چالش‌های او بر سر تأمین هزینه‌های سلامت مردم، سازمان برنامه و بودجه بود. جایی که سعید نمکی به عنوان معاون این سازمان، انتقاداتی را به روند اجرای طرح تحول سلامت داشت و بعضاً در برخی محافل عمومی و همایش‌های پزشکی، از نوع هزینه کردها در طرح تحول سلامت انتقاد می‌کرد. این در حالی بود که همین کشمکش‌ها و چالش‌های وزیر وقت بهداشت با سازمان برنامه و بودجه در نهایت منجر به استعفای او شد و نکته قابل توجه اینکه، رئیس جمهور نیز سعید نمکی را به عنوان سرپرست این وزارتخانه معرفی و در نهایت با رأی اعتماد مجلس شورای اسلامی، به عنوان وزیر بهداشت منصوب شد.
منتقد طرح تحول سلامت روی کرسی وزارت
از سال گذشته تا امروز، وضعیت اقتصادی دولت، به گونه‌ای دچار مشکل شده و همین مسئله سبب شده است تا بودجه‌های وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های دولتی، با ملاحظات خاصی تخصیص یابد.
بعد از حضور سعید نمکی بر مسند وزارت بهداشت، اولین ترکش‌های صحبت‌های او سمت و سوی طرح تحول سلامت را نشانه گرفت و مدام بر «ریل گذاری غلط» در طرح تحول سلامت اصرار داشت.
نمکی، در جایی عنوان داشته بود که در خرداد سال ۹۴ افتخار همکاری با رئیس سازمان برنامه و بودجه را داشتم و در همان روزهای اول با مطالعه طرح تحول سلامت متوجه شدم به رغم همه محاسن، این طرح مشکلاتی دارد. به عنوان مثال بزرگ‌ترین مشکل طرح تحول سلامت، عدم توازن بین منابع و مصارف بود که علاوه بر اجرای مشکل‌دار طرح، هزینه‌های بسیاری به سازمان‌های بیمه‌گر نیز تحمیل شده بود. مشکلات مالی سازمان بیمه سلامت به دو دلیل بود. یکی افزایش بار مالی ناشی از اجرای طرح تحول سلامت و بازنگری تعرفه‌ها در کتاب ارزش نسبی و دوم اجرای بیمه همگانی برای نزدیک به ۱۱ میلیون نفر که هزینه آن به منابع ناشی از حذف یارانه بگیرهای مستطیع (۱۰ درصد هدفمندی یارانه‌ها) گره خورده بود.
وی با بیان اینکه در طول اجرای طرح تحول میزان مراجعه مردم به مراکز درمانی تنها ۷ درصد افزایش پیدا کرد، تصریح کرد: البته هزینه سازمان‌های بیمه‌گر به میزان ۱۱۴ درصد افزایش داشت که این موضوع نیز دلایل اصلی خود را دارد که یکی از علل آن بازنگری در کتاب ارزش نسبی بود، زیرا کتاب ارزش نسبی درسال ۹۴ حدود ۱,۸۰۰ میلیارد تومان به بیمه‌ها هزینه اضافی تحمیل کرد.
این قبیل اظهارات نمکی در جایگاه منتقد طرح تحول سلامت، به یکباره نگاه‌های دست اندرکاران حوزه سلامت را متوجه خود ساخت و در نهایت، شاهد تغییر سیاست‌های وزارت بهداشت بعد از روی کار آمدن سعید نمکی بودیم.
نمکی در اولین اقدام بعد از اینکه در وزارت بهداشت حضور یافت، تغییر رئیس سازمان غذا و دارو بود. یعنی اینکه متوجه اهمیت موضوع دارو و تجهیزات پزشکی به عنوان دو بخش حساس حوزه سلامت شده است. تأمین داروی مورد نیاز بیماران در شرایطی که تحریم‌های ظالمانه آثار خود را در این حوزه نیز نشان داده است و در کنار آن، تأمین تجهیزات و ملزومات پزشکی مورد نیاز بیمارستان‌ها، دیگر مقوله مهم در حوزه سلامت است.
سعید نمکی قبل از اینکه رأی اعتماد برای وزارت بهداشت را بگیرد، در جایگاه سرپرست این وزارتخانه و در اولین واکنش به هزینه‌های طرح تحول سلامت، عنوان داشته بود که برای سال ۱۳۹۸ بودجه‌ای که دوستان با همه مضیقه‌های کشور برای وزارت بهداشت گذاشته‌اند، بودجه‌ای است که پاسخگوی حداقل نیازهای مجموعه خواهد بود. مردم نگران نباشند و بدانند که طرح تحول سلامت با قدرت بیشتری ادامه می‌یابد و منابع مناسب‌تری برای آن تخصیص خواهیم داد.
ورق برگشت
حالا پس از گذشت چند ماه از حضور نمکی بر مسند وزارت بهداشت، عنوان می‌شود که طرح تحول سلامت در سه بسته خدمتی تداوم خواهد یافت. آن طور که وزیر عنوان داشته است، این طرح از نظر اقتصادی برای کشور پر هزینه شد و کاری که ما کردیم این بود که ترمز بخش‌های هزینه‌ای طرح را کشیدیم و سه بسته اصلی آن یعنی کاهش پرداخت از جیب بیماران، حمایت از بیماران خاص و صعب العلاج و ماندگاری پزشکان و تیم پزشکی در مناطق محروم را با قدرت و شدت ادامه می‌دهیم.
مهدی دادگو کارشناس اقتصاد سلامت، در گفتگو با خبرنگار مهر، گفت: آنچه مسلم است اینکه، حمایت از بیماران خاص و صعب العلاج، یعنی اینکه بتوانیم داروهای آنها را به موقع و ارزان، در اختیار این بیماران قرار دهیم. موضوعی که برخی بیماران خاص، در ماه های گذشته به شدت گلایه مند بوده و معتقدند که در ماه های گذشته با مشکلاتی در زمینه تهیه دارو مواجه شده اند.
وی افزود: در همین حال، موضوع عدم ارجاع بیماران به خارج از بیمارستان برای تهیه ملزومات پزشکی، یکی از ویژگی های طرح تحول سلامت بوده است که از سال گذشته تا امروز، این مسئله تا حدود زیادی رنگ باخته و بیمارستان‌ها در تأمین تجهیزات و ملزومات پزشکی دچار مشکل و محدودیت هستند.
دادگو ادامه داد: این موضوع نیز در بسته های خدمتی طرح تحول سلامت مورد تاکید وزیر قرار نگرفته و در نتیجه بیم آن می رود که در ادامه، بیماران برای ارجاع به خارج از بیمارستان، باز هم به سال‌های قبل از اجرای طرح تحول سلامت باز گردند. شاید، محدودیت بودجه ای و ملاحظات وزیر بهداشت در تداوم طرح تحول سلامت، بی ارتباط با این مسئله نباشد.
اولویت های «سلامت» در شرایط تحریم ها
حوزه سلامت کشور در این روزها با چالش های فراوانی مواجه است که آثار تحریم ها بر این حوزه نیز بی تاثیر نبوده است. به طوری که وارد کنندگان تجهیزات پزشکی و مواد اولیه دارویی، برای نقل و انتقال ارز، دچار مشکل هستند و همین مسئله، تاثیر زیادی در تامین به موقع این تجهیزات و داروهای مورد نیاز بیماران دارد. بنابر این، به نظر می رسد یکی از اولویت های وزیر بهداشت، رفع این موانع و تامین نیازهای بیماران است.
اینکه بخواهیم برنامه ای تحت عنوان بسیج ملی کنترل فشارخون بالا در کشور را با هدف اولویت قرار دادن مقوله پیشگیری، اجرا کنیم، نمی تواند باعث شود تا وزارت بهداشت تمام هم و غم خود را صرف این طرح کند. بیش از یک ماه است که وزیر و تمامی معاونان این وزارتخانه به همراه روسای دانشگاه های علوم پزشکی سراسر کشور و…، بسیج شده اند و در یک تاخت و تاز رسانه ای، این برنامه را سرلوحه اولویت های وزارت بهداشت قرار داده اند.
کارشناس اقتصاد سلامت، تاکید کرد: به نظر می رسد در شرایط کنونی، وزیر بهداشت می بایست بیش از پیش خود را درگیر دغدغه های اصلی سلامت کند. به طوری که بتوان با مدیریت قوی و گسترده، شرایطی را فراهم کرد تا مردم و بیماران، کمتر دچار آسیب های تحریم ها بر سلامت شوند.
وقتی منتقد هزینه ها وزیر می شود
حالا که سعید نمکی بر مسند وزارت بهداشت تکیه زده و می داند که بحران در سلامت با تبعات سیاسی و اجتماعی نیز همراه است، باید با اولویت بندی نیازهای اساسی مردم و بیماران، بتواند به سلامت از این چالش ها و موانع عبور کند. بازگشت به دورانی که بیماران در بیمارستان ها سرگردان تهیه دارو و تجهیزات پزشکی بودند و حتی جرات آمدن به بیمارستان ها را نداشتند، می تواند به کابوسی برای وزارت بهداشت بدل شود.
او که تا قبل از وزارت و حتی بعد از وزیر شدن، از ریخت و پاش ها هزینه ها در نظام سلامت به شدت گلایه مند بود، می بایست با بودجه ای که در اختیار دارد، بتواند پاسخگوی نیازهای اساسی مردم و بیماران باشد.
به گفته دادگو، وزیر بهداشت باید در شرایط کنونی کشور که دولت با مشکلات و محدودیت های مالی و اقتصادی مواجه است، اولویت خود را برای جلب رضایت مردم و بیماران از خدمات سلامت قرار دهد. اینکه بخواهیم فشار خون چند میلیون نفر از جمعیت کشورمان را کنترل و افراد در معرض خطر را شناسایی کنیم، به نوبه خود طرح قابل قبولی در زمینه پیشگیری از بیماری های غیر واگیر است. اما، اگر نتوانیم مشکلات بیماران در بیمارستان را حل و فصل کنیم، مزایای چنین طرح ها و برنامه هایی زیر سئوال می رود.