روش های دقیق تعیین جنسیت جنین/توصیه به زوجین
یک متخصص ژنتیک، گفت: در حال حاضر تنها راه دقیق و نزدیک به صد در صد تعیین جنسیت جنین، روش «آی وی اف» به همراه «پی جی دی» است.
این روزها فضای مجازی و حقیقی پر شده است از انواع و اقسام راهکارها و توصیه‌ها برای تعیین جنسیت جنین؛ از رژیم‌های غذایی مختلف و زمان‌بندی‌های گوناگون برای اقدام به بارداری گرفته تا گیاهان دارویی و طب سنتی و...، به‌تازگی هم برخی کلینیک‌ها و پزشکان روش‌های مدرن‌تری را پیشنهاد می‌کنند، مثل انجام IUI یا تزریق اسپرم به داخل رحم. اما وقتی منابع علمی را جستجو می‌کنیم، درمی‌یابیم که تنها روش قطعی انتخاب جنسیت جنین، انجام IVF یا لقاح آزمایشگاهی به همراه PGD یا تشخیص ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی است.
مریم رفعتی متخصص ژنتیک و عضو هیئت علمی پژوهشگاه ابن سینا، در پاسخ به این سئوال که آیا واقعا علم به آن حد از توانایی رسیده است که بشر بتواند جنسیت فرزند خود را انتخاب کند، گفت: بله، پیشرفت‌هایی که هم در حوزه فناوری تولید مثل و هم در حوزه ژنتیک به دست آمده است و ترکیب دستاوردهای این دو حوزه، این کار را ممکن کرده است. ما می‌توانیم با انجام آی وی اف یا لقاح آزمایشگاهی، جنین را در محیط آزمایشگاهی تشکیل دهیم و با نمونه‌برداری از جنین و استفاده از تکنیک ژنتیکی پی جی دی، یعنی تشخیص پیش از لانه‌گزینی، جنسیت جنین را قبل از انتقال به رحم مشخص کنیم و سپس جنین با جنسیت دلخواه پدر و مادر را به رحم مادر منتقل کنیم.
وی در پاسخ به این سئوال که آیا این تنها راه قابل اعتماد و دقیق تعیین جنسیت جنین است، افزود: بله، در حال حاضر تنها راه دقیق و نزدیک به صد در صد، همین انجام آی وی اف به همراه پی جی دی است.
رفعتی در واکنش به اقدام برخی پزشکان یا کلینیک‌ها برای روش آی یو آی به عنوان روش قطعی انتخاب جنسیت جنین، گفت: بله و متأسفانه این رویکرد نادرست و نادقیق است. شاید لازم باشد اول درباره آی یو آی توضیح بدهم. در روش آی یو آی، اسپرم از آقا گرفته می‌شود و پس از شستشو و آماده‌سازی در آزمایشگاه، به داخل رحم خانم منتقل می‌شود تا بتواند آنجا با تخمک لقاح کند و جنین تشکیل شود. روش هایی وجود دارند که می‌توان پیش از انتقال، با استفاده از آنها تکنیک اسپرم‌های دارای کرموزوم Y را از اسپرم‌های دارای کرموزوم X جدا کرد. یعنی در اصطلاح عامیانه، می‌توان اسپرم‌های پسرساز و دخترساز را جدا کرد و فقط اسپرم‌هایی را منتقل کرد که جنسیت دلخواه زوج را می‌سازند. اما نکته مهم این است که میزان قطعیت این روش چقدر است.
وی در پاسخ به این سئوال که یعنی نتیجه این روش صد در صد نیست، افزود: خیر، بسته به تکنیک‌های مورد استفاده دقت این روش در انتخاب جنسیت، بین ۶۰ تا ۸۰ درصد است. البته، در مورد جنسیت دختر دقت این روش بالاتر بوده و به ۹۰ درصد هم می‌رسد، اما در مورد جنسیت پسر این جدا سازی به مراتب کمتر است. بنابراین، این ادعا که می‌توان با استفاده از روش آی یو آی به صورت قطعی تعیین جنسیت کرد، نادرست است.
رفعتی در پاسخ به این سئوال که آیا روش‌های تغذیه‌ای هم نقشی در تعیین جنسیت جنین ندارند، گفت: شاید بهتر باشد متخصصان تغذیه به این پرسش پاسخ دهند، اما شواهد موجود در منابع علمی معتبر نشان داده اند که رژیم غذایی تاثیر قابل توجه و معنا داری در جنسیت جنین ندارد.
وی در خصوص اینکه چرا مردم ما برای تعیین جنسیت، به جای روش آی وی اف و پی جی دی، به سراغ روش‌های دیگر می‌روند، افزود: یک دلیل می‌تواند نداشتن آگاهی و اطلاعات لازم باشد. شاید خیلی‌ها از وجود چنین امکاناتی در کشور خبر ندارند. دلیل دیگر احتمالاً زمان‌بر بودن، هزینه‌بر بودن و پیچیده بودن این روش است. مثلاً آی یو آی در مقایسه با آی وی اف بسیار ارزان‌تر و راحت‌تر است و برای انتخاب جنسیت به روش آی یو آی، نیازی به ای وی اف و نمونه برداری از جنین و استفاده از تکنیک‌های ژنتیکی نیست. به همین خاطر خیلی‌ها ترجیح می‌دهند آن روشها را امتحان کنند. اما به دلیل محدودیت های تکنیکی این روشها، مراجعینی داشته ایم که بعد از امتحان کردن راهکارهای مختلف تغذیه‌ای و انجام آی یو آی، یک یا چند بارداری دیگر با جنین غیر دلخواه داشته اند و به همین دلیل به دنبال روش های دقیق و قطعی تری بوده اند.
این متخصص ژنتیک در ارتباط با توصیه برای تعیین جنسیت جنین، گفت: مطمئنا از نگاه پزشکی و بالینی این کار توصیه نمی شود و ما به هیچ وجه خانواده را تشویق به انجام این امر نمی کنیم چرا که از سویی اقدامی پر هزینه و پیچیده است و از سوی دیگر هیچ نفع بالینی برای خانواده به همراه ندارد. به خصوص که اندک مواردی هم که در گذشته به دلیل وجود بیماری های وابسته به جنس در خانواده، انتخاب جنسیت به عنوان روش درمانی توصیه می شد، در حال حاضر مورد ندارند و با روش های پیشرفته می توان جهش را شناسایی کرد و بدون انتخاب جنسیت از تکرار بیماری در خانواده پیشگیری نمود، اما ما در مقام و جایگاه قضاوت درباره تصمیم مراجعان یا توصیه به آنها نیز نیستیم. اگر زوجی بنا به هر دلیل شخصی، خانوادگی یا فرهنگی، تصمیم به تعیین جنسیت جنین می‌گیرند و متقاضی این خدمت هستند، مشروط به اینکه انتخابشان آگاهانه باشد و در طی مشاوره ژنتیک به کلیه جوانب و توانایی ها و محدودیت های این روش آگاهی پیدا کنند، این خدمت به آنها ارائه می شود. بدون هرگونه اظهار نظر یا داوری اخلاقی یا فرهنگی. البته مرکز ابن‌سینا با توجه به ملاحظات بالینی و اخلاقی، ضوابطی هم در این زمینه دارد که مهم‌ترین آنها در اولویت قرار دادن سلامتی و باروری مادر است.