اخبار : اثربخشی هیچ دارویی برای کرونا تائید نشده است/ افزایش قیمت دارو در سال جدید پایین تر از نرخ تورم

اثربخشی هیچ دارویی برای کرونا تائید نشده است/ افزایش قیمت دارو در سال جدید پایین تر از نرخ تورم

معاون وزیر و رئیس سازمان غذا و دارو با بیان اینکه هنوز هیچ دارو و واکسن تایید شده در دنیا برای درمان کرونا معرفی نشده است، گفت: هیچ کدام از داروهای مطرح شده از سوی مراجع رسمی بین المللی، سازمان غذا و دارو وزارت بهداشت و کمیته علمی وزارت بهداشت تائید نشده است.


به گزارش ایفدانا، دکتر محمدرضا شانه‌ساز در ارتباط ویدیو کنفرانسی با خبرنگاران، ‌در پاسخ به سوال خبرنگاران درمورد کیت‌های تشخیصی تولید داخل، گفت: کیت هایی داریم به تولید داخلی فکر می‌کنیم و تولید داخل وجود دارد، افزود: به قدری منابع داریم که شیطنت یک کشور کوچک نمی‌تواند تاثیری در تامین اقلام مورد نیاز ما داشته باشد. البته این موضوع از سوی وزارت خارجه و مبادی رسمی دنبال می‌شود.

جمع‌آوری پلاسمای بهبودیافتگان کرونا تحت نظارت وزارت بهداشت

شانه‌ساز در پاسخ به سوال دیگری درباره آغاز جمع‌آوری پلاسمای بهبودیافتگان کووید-۱۹، گفت: این روشی است که در دنیا مورد تایید قرار گرفته و آزمایش شده است. سازمان انتقال خون و وزارت بهداشت هم در حال پیگیری آن است و توصیه‌هایی هم که لازم بوده برای جلوگیری از هرگونه آلودگی و اینکه بتوانیم از منافع آن استفاده کنیم، طی نامه‌ای به سازمان انتقال خون اعلام کردیم و هر کمکی که لازم باشد، در کنار اقدامات نظارتی که انجام می‌دهیم، انجام خواهیم داد. امروز متخصصین خوشنام ما از ابتدای این پروژه وارد شدند و به زودی در کشورمان پیش می‌رود که یکی از روش‌هایی است که می‌تواند در درمان و پیشگیری کمک کند و ضامن سلامتی مردم باشد.

اثربخش هیچ دارویی روی کرونا تائید نشده است

دکتر محمدرضا شانه ساز در مورد تولیداروی فاویپیراویر اظهار کرد: اثر بخشی این دارو در هیچ کشوری روی بیماران مبتلا به کرونا تائید نشده است .در کشور ما این دارو به موازات بررسی و مطالعات بالینی، فرآیند تولید شروع شده است، چرا که مصرف این دارو تنها برای بیماران مبتلا به ویروس کرونا نیست برای موارد دیگر مانند آنفولانزا نیز قابلیت مصرف دارد.

وی افزود: متاسفانه در مورد این دارو شتاب‌زدگی در فضای مجازی صورت گرفت و اخباری از سمت برخی همکاران پزشک منتشر شد که التهاب و باور غلطی را در بین مصرف کنندگان ایجاد کرد و کمیته علمی مستقر در وزارت بهداشت این ادعاها را ثابت نمی کند، در حال حاضر به دور از هیاهو مطالعات بالینی را دنبال می‌کنیم و در تامین و تولید این دارو مشکلی نداریم.

معاون وزیر بهداشت درمورد تولید داروی ترکیبی درمان بیماری کرونا نیز اظهار کرد: این دارو یک داروی انتخابی است، توصیه شده که در درمان می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد آن دارو هم در کشور تولید شده و به تعدادی که سیستم درمانی نیاز داشته باشد در حال تولید است.

وی خاطرنشان کرد: اصولاً در مورد داروهای درمان بیماری کرونا باید بگویم که هنوز هیچ دارو و واکسن تایید شده در دنیا برای درمان این بیماری معرفی نشده و همه مواردی که در فضای مجازی مطرح می‌شود، متاسفانه با اهداف اقتصادی و انتفاع غیر اخلاقی است که در مورد داروها مطرح می‌شود و واقعیت ندارد.این داروها داروهایی نیستند که مورد تایید قرار گرفته باشند و در حد پیشنهاد بوده و همه آنها در حال بررسی است و هیچ کدام از سوی مراجع رسمی بین المللی، سازمان غذا و دارو وزارت بهداشت و کمیته علمی وزارت بهداشت تائید نشده است.

افزایش قیمت دارو در سال جدید پایین تر از نرخ تورم

دکتر شانه ساز در مورد تغییر قیمت دارو در سال جدید گفت: افزایش قیمت دارو طی چند سال اخیر به مراتب کمتر از تورم اعلامی بوده است، امسال هم برنامه داریم تا جایی که امکان دارد افزایش قیمت نداشته باشیم، مگر اینکه در مواردی افزایش نرخ ارز یا نهاده‌های تولید تاثیر بگذارد. اما  افزایش قیمت را در این حد می پذیریم که به بنگاه‌ها ضرر نرسد و این ضربه آنقدر نباشد که باعث شود، تامین و تدارک دارو برای بیماران با مشکل مواجه شود.

افزایش ۱۰ برابری تولید ماسک جراحی در کشور

وی درمورد تولید و تامین ماسک مورد نیاز کشور نیز توضیح داد: ظرفیت روزانه تولید ماسک در کشور حدود ۳۰۰ تا ۳۵۰ هزار درحالی که  ۱۳۰ تا ۱۵۰ هزار ماسک تولید و مصرف می‌شد، این میزان درمورد ماسک N۹۵  کمتر از ۵ هزار عدد در روز بود که با بروز بحران کرونا تقاضا افزایش نجومی پیدا کرد.

وی ادامه داد: در حال حاضر در مورد ماسک سه لایه با افزایش ۱۰ برابری تولید در در واحدهای صنعتی به یک و نیم میلیون در روز رسیده ایم و با ورود ستاد اجرایی فرمان امام به این حوزه، الان ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار ماسک سه لایه تولید می شود.

دکتر شانه ساز درمورد تولید ماسک n۹۵ نیز توضیح داد: از تولید ۵۰۰۰ در روز و واردات این نوع ماسک و با افزایش ظرفیت تولید نیاز بسیار فراتر بود اما الان خوشبختانه مشکل خاصی در مراکز بهداشتی و درمانی نداریم در حالی که در روزهای اول و هفته‌های اول همکاران پزشکان و پرستاران ما که مستقیماً با بیمار در تماس بودن تجهیزات کافی در اختیار نداشتند.

تولید ۵ میلیون ماسک جراحی از اواخر اردیبهشت
 
وی با اشاره به افزایش ۲۶ برابری تامین ماسک سه لایه نسبت به پیش از بحران کرونا، گفت: میزان نیاز بیش از این تعداد است، براین اساس چون بیماران در مراکز درمانی رایگان درمان میشوند، سعی کردیم ماسک های ارزان تولید داخل را در اختیار این مراکز قرارداده و نیاز صنایع را از واردات که قیمت‌های آن بالاتر است، تامین کنیم.

رئیس سازمان غذا و دارو از افزایش ظرفیت تولید ماسک سه لایه تا آخر اردیبهشت خبر داد و گفت: با افزایش تولید ماسک به بالای ۵ میلیون عدد در روز،  نگرانی صنایع هم برطرف می‌شود، ماسک های فیلتردار کمتر مورد نیاز صنایع هستند اما میزان تولید این ماسک ها هم به زودی به بالای ۲۰۰ هزار خواهد رسید.

وی در ادامه با اشاره به خدمات داروسازان در بحران کرونا، عنوان کرد: در هفته اول این بحران بخش عمده‌ای از کمبودها لاجرم به وجود آمده بود به این عزیزان نسبت داده شده بود، در حالی که داروخانه ها موجودی خود را عرضه کردند و بسیاری از داروخانه‌ها بدون دریافت وجهی و سودی به مردم خدمت رسانی کردند.

دکتر شانه ساز تصریح کرد: برخی کارکنان داوخانه ها در این مدت به کرونا مبتلا و برخی جان خود را از دست دادند و هیچ جا نام آن ها ذکر نشد از این فرصت استفاده کرده و از تلاش این عزیزان سپاسگزاری می کنم.

افت گردش اقتصادی داروخانه ها

وی با اشاره به افت فروش داروخانه ها در بحران کرونا عنوان کرد:  گردش مالی و اقتصادی داروخانه ۹۵ درصد افت در اسفندماه داشت که علیرغم اینکه ما آنها را مکلف کرده بودیم که در ایام تعطیل سرویس‌دهی داشته باشند تا اگر با موج جدید بیماری مواجه شدیم و داروخانه های بیمارستانی و شبانه روزی نتوانستند پاسخگوی نیازها باشند، داروخانه‌ها سرویس ارائه کنند،  آنها حضور داشتند اما درآمد آنچنانی نداشتند و دخل و خرج بسیاری از داروخانه‌ها همخوانی نداشت که شاید خوب باشد که سازمان های مالیاتی و بانک‌ها به این موضوع توجه جدی داشته باشند.

حلقه محاصره تحریم های دارویی  هر روز تنگ تر می شود
 
شانه ساز درباره تحریم های دارویی و تجهیزات پزشکی گفت: مشکل اصلی ما با تحریم بحث مالی است، اگر امکان خرید و فروش را از تولیدکننده و واردکننده سلب کنید، در عمل تهیه کالا را با هر کیفیتی  محدود کرده اید و آن کشور از تهیه اقلام محروم می شود و آنچه در تحریم اتفاق می‌افتد این است که می‌گویند دارو و اقلام سلامت محور تحریم نیست اما زمانی که نتوانیم در تعاملات بانکی پول را پرداخت کنیم هیچ تولید کننده خارجی به رایگان جنس خود را در اختیار کسی قرار نمی‌دهد، اکنون ما با  محدودیت های مالی مواجه هستیم.
 
او ادامه داد: شرکت هایی که با ایران تعامل دارند و عمدتا شرکت های خصوصی هستند، مورد بازخواست مراکز تزریق کننده تحریم قرار می گیرند و به ما می گویند ما علاقمند هستیم از بعد اقتصادی و انسانی با ایران همکاری کنیم چرا که بازار ایران از نظر اقتصادی بزرگ و جذاب است اما اگر با ایران تعامل کنیم مورد خطاب و تحریم قرار می گیریم و در بازارهای اروپایی که بسیار بزرگ تر از ایران است،‌از دست می دهیم و هر تاجری ترجیح می دهد بازارهای جهانی را به دلیل ارتباط با ایران از دست ندهد.
 
شانه ساز تاکید کرد: صداقت در گفتار غربی ها وجود ندارد و در عمل ما را در تحریم قرار داده اند و روز به روز حلقه محاطره را تنگ تر می کنند و شرکت هایی که با ایران همکاری کرده اند و چیزی جز تجهیزات پزشکی و دارو به ایران صادر نکرده اند،‌ تهدید می شوند و تولیدکنندگان ما عنوان م یکنند برای خرید ماشین آلاتی که فقط در حوزه تولید دارو به کار می روند،‌ مجبور هستند با مشقت و زحمت و از طریق راه های پرخطر اقتصادی تحریم ها را دور بزنند و دستگاه ها و ماشین آلات دارو،‌واکسن  و تجهیزات پزشکی را وارد کنند.

 
شانه ساز درباره حمایت از دانشمندان حوزه دارو اظهار کرد: ما محققان بسیاری در حوزه فردی و شرکتی و به صورت حقیقی و حقوقی داریم و پیشنهادات بسیاری برای کاردبرد داروهای درمان کرونا دریافت کرده ایم البته اینکه این ادعاها چقدر درست است به قضاوت کاملا علمی بی طرف نیاز داریم که فرآیند بسیار پیچیده است چرا که ما باید یک دارو را از نظر ایمنی و اثربخشی و از بعد اقتصادی تایید کنیم و این فرآیند پیچیده و زمان‌بر است و سعی کردیم در بحران کرونا زمان آن را کوتاه کنیم.
 
وی ادامه داد: در عین حال وظیفه وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو این است که بحث ایمنی و اثربخشی را مورد ارزیابی قرار دهد. سایر بخش‌های تحقیق و توسعه‌ای در کشور هستند که پذیرنده ایده این عزیزان هستند و باید نظرات در کمیته ها پرورانده شود و وقتی به مرحله تولید محصول رسید، به سازمان غذا و دارو معرفی شوند و کمیته علمی ستاد کرونا در وزارت بهداشت محصولاتی را که این مراحل را گذرانده و به مرحله قبل از تولید رسیدند، اظهار نظر می‌کند البته برنامه ما این است که مثل سایر فرآینده ها که در ابتدای بحران کرونا آنها را سرعت بخشیدیم، فرآیند مجوز تولید داروهای درمان کرونا را سرعت بخشیم تا مطالعات بالینی داروها در یک دوره میانبر انجام شود و تاکنون بیش از یک هزار ایده در درمان کرونا دریافت کردیم که در کمیته علمی سازمان غذا و دارو این داروها مورد بررسی قرار می‌گیرند.

ماجرای ۵ هزار داروی فاویپراویر
 
شانه‌ساز در پاسخ به سوالی درباره ورود ۲۰ هزار داروی فاویپراویر به کشور و گم شدن ۵ هزار عدد دارو گفت: گاهی اوقات صحت اخبار را باید مورد تشکیک قرار داد  اینکه خبر چگونه اطلاع‌رسانی شود هم می‌تواند در قضاوت افکار عمومی موثر باشد، در اولین محموله‌ ۲۰ هزار داروی فاویپیراویر وارد کشور و ۱۵ هزار عدد آن به ما تحویل داده شد و ۵ هزار عدد هم در بخش دیگری دریافت کردیم و این داروها در اختیار بیمارستان‌ها قرار گرفت.
 
او افزود: این فاصله زمانی تعابیر مختلفی پیدا کرد و ما برای دریافت بخش دوم هم پیگیری کردیم و  اینکه گفته می شود ۵ هزار عدد برای افراد خاص مصرف شده، آن را تایید نمی‌کنیم، اما اینکه در دو پارت دارو را دریافت کردیم درست است، همه ۲۰ هزار عدد فاویپراویر در فرآیند مطالعات بالینی وارد شد و مورد استفاده قرار گرفت،  چون این تعداد برای مطالعه بالینی کم بود، کارخانه تولید داخلی هم این دارو را تولید کرد و در ادامه کار از تولیدات خودمان در فرآیند بررسی بالینی استفاده کردیم، بنابراین همه آن دارو‌ها مورد استفاده بیماران قرار گرفت.
 
شانه ساز گفت: این دارو‌ها در تمام بیمارستان‌ها قابل توزیع نیست، بلکه در بیمارستان‌هایی برای انجام مطالعات بالینی در اختیار قرار گرفت و پخش شدن این صحبت‌ها در فضای مجازی متاسفانه منجر به تشکیک عمومی شد و ذهن هموطنان‌ ما را نسبت به موضوع مشکوک کرد که از این بابت متاسفم،‌ در مطالعات بالینی لازم است یک مرجع بی طرف که تعارض منافع ندارد،‌ دارو را بررسی کند، دارو طی این فرآیند و مطالعه با اخذ کد اخلاق مرود استفاده قرار گرفت و در مرحله مطالعات بالنی است و ما در خصوص اثربخشی آن   هیچ اظهار نظری نمی کنیم تا نتایج نهایی با مطالعات آماری دقیق اعلام شود.

خرید و فروش فاویپراویر در ناصرخسرو
 
شانه‌ساز درباره خرید و فروش فاویپراویر در ناصرخسرو، ادامه داد: وقتی در بازار نیاز کاذبی ایجاد می‌شود، دارو‌های تقلبی و بدون اصالت از بازار سیاه سر در می‌آوردند، بر همین اساس بعید می‌دانم، فاویپراویر‌هایی که در ناصرخسرو عرضه شده، از ۵ هزار عدد دارویی باشد که با فاصله عرضه شد البته ماهم گزارش‌های در این باره داریم و متاسفم دارویی که هنوز نشده است، تجویز می‌شود و این از نظر علمی مورد تایید نیست.
 
او ادامه داد: برخی سودجویان به دلیل نیاز کاذب و باور غلط، این دارو را به قیمت بسیار بالایی می‌فروشند. کما اینکه ممکن است این دارو اصل نباشد، دارو در پروسه هدایت شده‌ای قرار دارد و در فاز مطالعات بالینی است و تمام ۲۰ هزار عدد دارویی که وارد شده، در مطالعات بالینی مورد استفاده قرار گرفت و در حال حاضر داروی تولید داخل را در بیمارستان‌ها توزیع می‌کنیم.

شیطنت آمریکایی‌ها علیه مردم ایران در بحران کرونا
 
رییس سازمان غذا و دارو درباره وامی که قرار است از سوی بانک جهانی به ایران، به صورت دارو و تجهیزات پزشکی داده شود، گفت: بانک جهانی ادعا کردند که مبلغی را به عنوان وام یا کمک به ایران می دهند و فهرستی از اقلام مورد نیاز را که تولید داخل ندارد یا تولید داخل ما پاسخگوی ما نیست، اعلام کردیم البته می توان ردپای آمریکا را به وضوح دید و مراجع دیپلماتیک باید توضیحات بیشتری بدهند. متاسفانه شاهد شیطنت آمریکایی‌ها علیه مردم ایران حتی در بحران کرونا هستیم.

رصد محصولات ضدعفونی در داروخانه ها و فروشگاه ها

شانه‌ساز  گفت: ما توصیه می‌کنیم که اقلام ضدعفونی‌کننده از داروخانه‌ها تهیه شود، در داروخانه‌ها پروسه توزیع اقلام بهداشتی کاملا حساب شده و تحت نظارت است، ممکن است در برخی فروشگاه‌ها اقلام تقلبی باشد که به همین دلیل توصیه می‌کنیم تا مردم حد امکان این اقلام را از داروخانه‌ها یا فروشگاه‌های بزرگ که قابلیت رصد دارند، خریداری کنند. به دانشگاه‌ها هم ابلاغ کردیم که از ابتدای امسال اولویت را بر روی جمع‌آوری و آزمایش اقلام موجود در بازار بگذارند چرا که گزارش‌هایی از تولیدات غیرقانونی داشتیم و یکی از نگرانی‌های تولیدکنندگان موجه ما این است که به نام آن‌ها محصولات تقلبی عرضه می شود و به این حوزه هم ورود کردیم. در عین حال از یکی دو هفته این امکان فراهم شده است که  مصرف‌کنندگان می‌توانند اصالت محصول را به کمک برچسب آن در سامانه TTAC بررسی کنند.

او درباره کمبود برخی دارو‌های قلبی و عروقی گفت: در حوزه دارو‌های مختلف به‌ویژه دارو‌های قلبی و عروقی در حال حاضر کمبود نداریم. شاید در روز‌های اول سال داروخانه‌ها نتوانستند دارو‌ها را تامین کنند.

انه ساز درباره کاهش ارز دارو و تجهیزات پزشکی در سال  ۹۹ گفت: سال ۹۷ رقمی حدود ۳.۷ میلیارد دلار برای دارو و تجهیزات پزشکی با نسبت حدود ۶۰ به ۴۰ ارز مصرف شد. حدود ۶۰ درصد ۳.۷ میلیارد دلار ارز تخصیصی هم برای اقلام وارداتی مصرف کردیم، در سال ۹۸ با برنامه ریزی‌ها و ورود وزیر بهداشت و تشکیل قرارگاه سازمان غذا و دارو، این عدد به حدود ۳ میلیارد دلار  کاهش پیدا کرد و همه نیاز ارزی ما به این عدد رسید و بر این اساس بیش از ۲۰ درصد در ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی صرفه جویی کردیم.

او ادامه داد: یکی از دلایل کاهش ارز تخصیصی در سال ۹۹ جدی گرفتن تولید داخل بود. باید توجه کرد که در سال ۹۸ برخلاف سال ۹۷، حدود ۶۰ درصد ارز دریافتی‌ ما به واردات مواد اولیه برای تولید داخل تخصیص پیدا کرد. این باعث شد که هم دسترسی ما به دارو بیشتر شود و هم قیمت تمام شده دارو برای تک تک بیماران به طور میانگین کمتر شود و در عین حال از این محل توانستیم صرفه جویی ارزی داشته باشیم.

شانه ساز افزود: برنامه امسال ما این است که میزان ارز دارو و تجهیزات پزشکی را به ۲.۵ میلیارد دلار برسانیم و امیدواریم با برنامه‌ریزی‌های انجام شده، اتکا به تولید داخل و توجه به تولید بخشی از مواد اولیه مورد نیازمان در داخل کشور بتوانیم دارو و تجهیزات پزشکی مورد نیاز مردم را با همین ۲.۵ میلیارد دلار ارز تامین کنیم.

او ادامه داد: اگر ببینیم که مشکلی ایجاد می‌شود، در بحث میزان ارز دارو و تجهیزات پزشکی تجدید نظر می‌کنیم. مطمئن هستیم که اگر روند سال ۹۸ را پیش بریم موفق می‌شویم زیرا ذخایر مواد اولیه ما چند برابر شده است. باید توجه کرد که ارزبری یک داروی تولید داخل به طور معمول حدود یک‌دهم تا یک‌پانزدهم یک داروی وارداتی مشابه است. اگر تولید داخل جدی گرفته و بسیاری از اقلام وارداتی کنونی حذف شودو مصرف کنندگان هم به ما کمک کنند، می‌توانیم با  تکیه بر تولید داخل دسترسی را افزایش و قیمت دارو را برای مصرف کننده داخلی کاهش دهیم.

قیمت مصوب ماسک در داروخانه‌ها

رییس سازمان غذا و دارو در پاسخ به سوالی درباره قیمت مصوب ماسک، اظهار کرد: قیمت مصوب ماسک برای تولید داخل اعلام شده و در اختیار مراکز بهداشتی و درمانی قرار گرفته است. در حال حاضر ظرفیت تولید صنعتی ماسک حدود ۱.۵ میلیون عدد است همچنین ستاد اجرایی فرمان امام (ره) نیز ۱.۳ میلیون ظرفیت را افزایش داده است. برای واردات این اقلام بر اساس اسناد مستند، به اضافه درصدی سود قیمت تعیین شود که معمولا با سه تا چهار هزار تومان قابل تامین است البته قیمت وارداتی‌ها ثابت نیست و بر اساس سود و اسناد تعیین می‌شود. نکته مهم این است که مطمئن باشیم، آنچه عرضه می‌شود، از کانال‌های رسمی وارد شده باشد و تقلب نباشد.

شانه‌ساز در پاسخ به سوال باشگاه خبرنگاران جوان درباره داروی هیدروکسی کلروکین و داروهای درمان کرونا گفت: این دارو جزو معدود دارو‌هایی است که در پروتکل دارویی به آن اشاره شده و تولیدکنندگان داخلی آن را تولید می‌کنند  و هیچ نگرانی در زمینه تامین مواد اولیه و تامین این دارو نداریم چراکه این بخش را برای طولانی‌مدت دیدیم و اگر روند بیماری طولانی شد، برای تامین مواد اولیه آن برنامه‌ریزی‌های لازم را انجام داده ایم.

رییس سازمان غذا و دارو ادامه داد: تاکنون سه قلم دارو برای درمان کمکی بیماران مبتلا به کرونا اعلام شده است که این سه قلم به وفور در داخل تولید می‌شود و به درمان کمک می‌کند. این دارو‌ها درمان کننده نیستند، بلکه به روند درمان کمک می‌کنند که شامل هیدروکسی کلروکین، آزیترومایسین و پردنیزولون است، هر سه این‌ داروها سالیان سال در کشور تولید می‌شوند. بقیه اقلام دارویی هم در داخل قابل تولید هستند اما  همه این‌ها منوط بر این است که اثربخشی و ایمنی دارو‌ها در کمیته علمی تایید شود.

شانه‌ساز در پاسخ به سوالی درباره توزیع داروی فاویپیراویر در بیمارستان‌ها، گفت: همه بیمارستان‌هایی که همکار انجام مطالعات بالینی بوده‌اند، ااین دارو را دریافت کرده‌اند. البته بیمارستان مسیح دانشوری، حضرت امام (ره) و بقیه‌الله به عنوان همکاران در تهران دریافت کرده‌اند که دو بیمارستان دیگر هم در تهران بوده‌اند. حداقل پنج الی شش دانشگاه دیگکر هم این دارو را دریافت کرده و مورد بررسی بالینی قرار داده‌اند.

او در پاسخ به سوالی درباره مصونیت گروه خونی او نسبت به کرونا، گفت: ادعا‌ها و صحبت‌ها زیاد است و ترجیح می‌دهم که متخصصین خون بیشتر در این زمینه اظهارنظر کنند. این موضوعات در فضای مجازی کاربرد دارد و پاسخ به آن نیازمند دیتا، اطلاعات و بررسی‌های وسیعی است و قطعا آنچه در فضای مجازی مطرح می‌شود نمی‌تواند یک اظهارنظر نهایی باشد، بلکه نیازمند یکی کار پژوهشی است.