توان شبکه آزمایشگاهی برای مقابله با کرونا/ بررسی توالی ژنوم ویروس

تجربیات عملی و چالش های موجود در تشخیص کووید-۱۹ از طریق تست مولکولی (PCR) و تست های سرولوژیکی به اشتراک گذاشته شد.

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از بنیاد علم و فناوری مصطفی (ص)، کارگاه آنلاین سخنرانی دکتر کیهان آزادمنش و دکتر مهدی توتونچی در خصوص دو روش اصلی در تست های تشخیص کرونا و تجربه ایران از انجام این تست ها برگزار شد. 

دکتر کیهان آزادمنش، سرپرست تیم پاسخ سریع بیماری های عفونی و استاد گروه ویروس شناسی انستیتو پاستور ایران، پس از ارائه شرح حال مختصری از ایران، با تشریح نقش وزارت بهداشت اظهار داشت: دانشگاه های علوم پزشکی مسئولیت حفظ سلامت مردم در ایران را بر عهده دارند. ما در حال حاضر ۶۵ دانشگاه علوم پزشکی در ایران داریم.

وی ادامه داد: نخستین موارد ابتلا به این ویروس در ایران در بهمن ۱۳۹۸ مشاهده شد و پس از آن در اوایل فروردین ۹۹ شاهد اوج گیری شیوع این ویروس در کشورمان بودیم. ما آزمایش های مولکولی (PCR) را از ۵ بهمن ۹۸ شروع کردیم و تا ۱۶ بهمن ۹۸ فقط یک مؤسسه این آزمایش را انجام می داد. از ۲۰ بهمن، مؤسسه دیگری نیز شروع به انجام تست های مولکولی کرد. تا ۲۹ بهمن، روزانه ۲۰۰ تست مولکولی انجام شد و تعداد مراکزی که این آزمایش را انجام می دادند نیز افزایش یافت، به طوریکه اکنون بسیاری از مؤسسات و مراکز پزشکی این آزمایش را انجام می دهند.  

آزادمنش با توضیح چارچوب راهبردی سازمان بهداشت جهانی (WHO) در جهت ارتقای خدمات آزمایشگاهی بهداشت و سلامت گفت: انواع مختلفی از آزمایش های تشخیصی وجود دارند که هدف آن ها متفاوت است، برخی از تست ها با هدف تشخیص ویروس انجام می شوند و برخی دیگر پاسخ ایمنی بدن به ویروس را مورد بررسی قرار می دهند.

وی با تشریح ۶ هدف راهبردی موجود در دستورالعمل های WHO اذعان داشت که مهم ترین هدف، تقویت سرپرستی و هدایت سیستم های آزمایشگاهی ملی است.

آزادمنش گفت: بعدازظهر ۳۰ بهمن ۹۸ اولین موارد ابتلا به ویروس کرونا درایران و در شهر قم شناسایی شد. اما شیوع این ویروس فقط محدود به این شهر نبود. بنابراین دو روز پس از مشاهده اولین موارد ابتلا، کمیته آزمایشگاه ملی را تشکیل دادیم. در حال حاضر این کمیته هر هفته و یا گاها دو یا سه بار در هفته جلساتی را برگزار می کند.

وی گفت: خوشبختانه از منابع انسانی خوبی در کشورمان برخوردار هستیم. ما در گذشته شبکه آزمایشگاهی برای بیماری آنفلوانزا و HIV داشتیم که در حال حاضر می توان به راحتی آن را روی بیماری کووید-۱۹ متمرکز کرد. همچنین سیستم خوبی برای انتقال امن و ایمن نمونه های آزمایش در کشور داریم. در واقع، دانشگاه های علوم پزشکی در شهرهای مختلف به جمع آوری نمونه ها پرداخته و در اسرع وقت آنها را به تهران انتقال می دهند. با این حال، در این زمینه با مشکلات خاصی روبرو شدیم. در اوایل بهمن ماه، ما هنوز به اندازه کافی کیت تست تشخیص نداشتیم.

استاد گروه ویروس شناسی انستیتو پاستور ایران در خصوص تست های سرولوژیکی برای تشخیص کووید-۱۹ گفت: سازمان بهداشت جهانی (WHO) استفاده از تست های تشخیص سریع مبتنی بر آنتی بادی را توصیه نمی کند، اما بر ادامه کار بر روی آنها با اهداف نظارت بر بیماری تأکید می کند.

وی ادامه داد: ما از اعتبار و درستی تست های آنتی بادی IgM و IgG مطمئن نیستیم. طبق دستورات WHO نمی توانیم از این روش برای تشخیص ویروس یا بیماری استفاده کنیم. درواقع، جمع آوری نمونه ها همچنان چالشی بزرگ است، ما در حال حاضر روی جمع آوری بزاق کار می کنیم و امیدوار هستیم که این روش مفید باشد.

مهدی توتونچی، مسئول آزمایشگاه تشخیص ویروس کرونا و دانشیار گروه ژنتیک پژوهشگاه رویان در ادامه با تأکید بر اهمیت توالی یابی ژنتیکی در تشخیص و درمان ویروس کرونا گفت: ما توالی های ویروس SARS-COV جداشده از مبتلایان موجود در کشور را با هدف بررسی شیوع پیش رونده، طراحی تست های تشخیصی خاص تر، و جستجو برای یافتن روندهای درمانی، به دست آورده ایم.

وی افزود: ۲۰ توالی کامل ژنوم ویروس SARS-COV-۲ جداشده از بیماران کشور جمع آوری شده است .

دانشیار گروه ژنتیک پژوهشگاه رویان گفت: در جهش های ویروس، تغییراتی در اسیدآمینه رخ داده است. جهش های نوکلئوتیدی و پروتئین به منظور ردیابی تغییرات توالی ویروس SARS-COV-۲ در ایران، مورد بررسی مفصل و دقیق قرار گرفت.  

توتونچی تاکید کرد: برای دست یابی به تغییرات خاص تر این ویروس در کشور، به توالی کامل تر ژنوم  SARS-COV۲ جداشده از مبتلایان ایرانی نیاز است.