تست پیسیآر یا سرولوژی؟ مسأله این است!
از آنجا كه تاكنون هنوز روش درمانی و واكسنی موثر و قطعی برای مقابله با ویروس كووید-19 شناسایی نشده است، شناسایی دقیق و زودهنگام افراد مبتلا به این بیماری می‌تواند از میزان خطر انتقال بیماری به سایرین و بروز رفتارهای پرخطری كه می‌تواند در انتشار بیشتر بیماری نقش داشته باشد، بكاهد.
به گزارش سلامت نیوز ،از آنجا كه بسیاری از بیماران به نوع خفیفی از بیماری كووید-19 مبتلا می‌شوند، علائم مورد انتظار را بروز نمی‌دهند و ممكن است ندانسته بسیاری از نزدیكان را در خانواده یا دوستان‌شان به این ویروس آلوده كنند. به همین جهت تشخیص به‌موقع و دقیق بیماری می‌تواند نقش چشمگیری در كاهش میزان شیوع بیماری در كشور داشته باشد.
در حال حاضر شركت‌های تولیدكننده كیت‌های تشخیصی موفق به توسعه دو نوع كیت برای تشخیص این بیماری به روش پیسیآر و سرولوژی شده‌اند كه با همت محققان كشور در حال حاضر كیت‌های هر دو روش با دقت بالایی در حال تولید و استفاده در آزمایشگاه‌های كشور است. اما شاید برای شما این سوال ایجاد شده باشد كه بهتر است از چه تستی برای تشخیص بیماری كووید-19 استفاده شود و اساسا این دو روش چه تفاوت‌هایی با یكدیگر دارند.
پاسخ این پرسش را كه ذهن بسیاری از ما را به خود مشغول كرده است از دكتر مسعود مردانی، فوق‌تخصص بیماری‌های عفونی و عضو كمیته علمی ستاد ملی مبارزه با كرونا جویا شدیم.تاكنون دو روش شناسایی برای بیماری كووید-19 در كشور ما و دنیا معرفی شده است.
در روش اول یا همان تست معروف و كمی دردناك مخاطی، نمونه از مخاط انتهای بینی یا حلق بیماری با سواپ جدا می‌شود. پس از استخراج دی‌اِن‌اِی از نمونه با روش پیسیآر (كه حتما این روزها نامش را زیاد شنیده‌اید) حضور ماده ژنتیكی ویروس را بررسی میكنند.
این روش به دلیل این‌كه وجود خود ویروس در بدن را بررسی می‌كند تنها روش قطعی و مورد تأیید سازمان بهداشت جهانی و وزارت بهداشت است و معمولا در آمارها نیز از جواب این تست برای بررسی تعداد مبتلایان در كشور و جهان استفاده میكنند.روش سرولوژی به روشی گفته می‌شود كه بیماری را براساس پاسخ سیستم ایمنی بدن و حضور آنتی‌بادی در سرم خون شناسایی میكنند.
اما تولید آنتی‌بادی خونی در بیماری كووید-19 كه مسیر اصلی‌اش آلودگی دستگاه تنفسی و درگیری مخاط تنفسی است، ممكن است چند روز با تأخیر صورت بگیرد.
تست سرولوژی جایگزین تست پیسیآر نیست
هزینه بالاتر و تا حدی دشواری نحوه نمونه‌گیری برای بررسی بیماری كووید-19 به روش پیسیآر موجب شده تا بسیاری از افرادی كه بنا به دلایلی مانند حضور در مكان‌های پرخطر یا دیدار با افرادی كه پس از ملاقات‌شان متوجه ابتلا به بیماری شده‌اند و خود را در خطر معرض ابتلا به كووید-19 دیده‌اند، خودسرانه برای انجام تست خون یا سرولوژی به آزمایشگاه‌ها مراجعه كنند. دكتر مردانی در این باره با تأكید می‌گوید:
«به هیچ عنوان تست سرولوژی نمی‌تواند برای تشخیص بیماری كووید-19 مورد استفاده قرار بگیرد. تنها روش قطعی و مورد تأیید سازمان بهداشت جهانی روش پیسیآر است.»این عضو كمیته علمی ستاد ملی مبارزه با كرونا در ادامه توضیح می‌دهد:
«از آنجا كه در روش سرولوژی حضور آنتی‌بادی خونی تولیدشده علیه ویروس كووید-19 بررسی می‌شود، ممكن است بلافاصله پس از ابتلا به بیماری، آنتی‌بادی به میزان قابل شناسایی در نمونه سرم خونی فرد یافت نشود و حتی افرادی كه به نوع شدید این بیماری مبتلا شده و در اوج بیماری نمونه خونی داده‌اند، ممکن است جواب تست آنتی‌بادی منفی بگیرند.»
به عقیده این متخصص بیماری‌های عفونی مراجعه خودسرانه و بدون مشورت پزشك برای انجام تست سرولوژی حتی می‌تواند بسیار خطرناك باشد. وی تصریح می‌كند: «نتیجه منفی این تست نمی‌تواند قاطعانه گویای مبتلا نبودن فرد باشد.
اما می‌تواند در فرد این حس كاذب را ایجاد كند كه آلودگی ندارد و به همین خاطر بروز رفتارهای پرخطر و رعایت نكردن فاصله اجتماعی با اعضای خانواده‌اش بیشتر شود و افراد بیشتری را نیز در معرض ابتلا به این بیماری قرار دهند.»
ادارات بدون مشورت با متخصصان عفونی تست نگیرند
این روزها بسیاری از ادارات و شركت‌های دولتی و خصوصی برای بررسی سلامت كاركنان‌شان اقدام به انجام تست سرولوژی برای همه كاركنان میكنند. به عقیده این متخصص عفونی این روش هیچ كمكی به شناسایی افراد بیمار نخواهد كرد و در نتیجه اقدامی بی‌اثر خواهد بود.
وی در ادامه تصریح می‌كند: «در صورتی كه به هر دلیلی در محیط كار سلامت كاركنان به خطر افتاد و ادارات احساس نیاز برای بررسی سلامت كارمندان‌شان داشتند باید حتما با یك متخصص عفونی مشورت كنند تا راهكار مناسبی را در پیش بگیرند و هزینه ناكارآمدی انجام ندهند.»
برای برگشت به كار نیاز به آزمایش ندارید
در ادامه گفت‌وگو با دكتر مردانی از كارایی تست سرولوژی برای تأیید سلامت افراد بهبودیافتگان از كرونا برای برگشت به محل كار پرسیدیم. وی در پاسخ توضیح داد:«بر اساس دستورالعمل سازمان بهداشت جهانی افرادی كه به نوع خفیف و متوسط این بیماری مبتلا می‌شوند پس از ده تا 14 روز قرنطینه خانگی تحت نظر پزشك، در صورتی كه در24 ساعت آخر بدون مصرف داروهای تجویزی‌شان هیچ علائمی مانند سرفه و تب و لرز نداشته باشند، می‌توانند به محل كارشان بازگردند. چنین افرادی به انجام هیچ تستی برای تأیید سلامتی خود نیاز نخواهند داشت.» وی مجددا تأكید می‌كند: «این به شرطی است كه در 24 ساعت آخر بدون مصرف دارو هیچ علامتی نداشته باشند.»
تست سرولوژی چه زمانی كارایی دارد؟
بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی تاكنون هیچ‌یك از تست‌های سرولوژی تولیدشده برای بیماری كووید-19 به عنوان روش قطعی تشخیصی كاربرد ندارد و صرفا برای مصارف تحقیقاتی و بررسی اپیدمیولوژی گسترش بیماری در جوامع قابلیت استفادهدارد.دكتر مردانی نیز در این رابطه توضیح می‌دهد: «این تست فقط برای بررسی میزان ابتلا در جوامع مختلف باید استفاده شود و مطلقا ارزش تشخیصی ندارد. تنها تست مورد تأیید برای شناسایی كرونا تا این لحظه فقط روش مخاطی یا همان پی‌سی‌آراست.»