ترومبوسیتوپنی چیست؟

به گزارش سلامت نیوز به نقل از کیدز هلث، ترومبوسیتوپنی زمانی است که تعداد پلاکت های طبیعی در خون به اندازه ای که باید وجود نداشته باشد. پلاکت ها سلول های کوچک بی رنگ در خون هستند که به لخته شدن خون کمک می کنند. مانند تمام سلول های خونی، پلاکت ها در مغز استخوان (بخش داخلی اسفنجی استخوان ها) ساخته می شوند.

علائم و نشانه های ترومبوسیتوپنی چیست؟

کودکی که تعداد پلاکت کمی دارد ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد. اما اگر شمارش به اندازه کافی کم شود، ممکن است کودک یک یا چند مورد از این مشکلات را داشته باشد:

• کبودی آسان
• خونریزی ناشی از زخم های جزئی یا خونریزی بینی که به سختی متوقف می شود
• لکه های کوچک قرمز یا بنفش روی پوست به نام پتشی
• لکه های بنفش مانند کبودی هایی به نام پورپورا
• خون در استفراغ، ادرار یا مدفوع

جدی ترین نوع خونریزی که می تواند اتفاق بیفتد، خونریزی در مغز است. خونریزی در داخل یا اطراف مغز قابل مشاهده نیست، اما می تواند باعث سردرد یا تغییر در تفکر یا رفتار شود.

چه چیزی باعث ترومبوسیتوپنی می شود؟

بسیاری از چیزها می توانند باعث ترومبوسیتوپنی شوند. برخی از آنها بسیار جدی هستند و نیاز به درمان پزشکی دارند. برخی دیگر جدی نیستند و ممکن است با گذشت زمان خود به خود برطرف شوند.

علل ترومبوسیتوپنی عبارتند از:

• شیمی درمانی ، که می تواند سلول های سازنده پلاکت ها را بکشد یا آسیب برساند
• داروها که ممکن است تولید پلاکت را سرکوب کنند
• پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایمنی (ITP) که در آن سیستم ایمنی پلاکت ها را از بین می برد .
• عفونت های ویروسی، مانند مونونوکلئوز (مونو)
• لوسمی ، نوعی سرطان خون
• نارسایی مغز استخوان (گاهی اوقات آنمی آپلاستیک نامیده می شود )
• بیماری های خود ایمنی مانند لوپوس
• برخی از مشکلات ارثی ( ژنتیکی )
• سایر شرایط سلامتی که پلاکت ها را از بین می برند یا خیلی سریع از آنها استفاده می کنند

چگونه ترومبوسیتوپنی تشخیص داده می شود؟

پزشک ممکن است به ترومبوسیتوپنی مشکوک شود اگر کودک دارای لکه های قرمز روی پوست خود باشد.

پزشک کودک را معاینه می کند، سؤالاتی می پرسد و آزمایش خونی به نام شمارش کامل خون (CBC) را تجویز می کند.

اگر ترومبوسیتوپنی تشخیص داده شود، آزمایش‌های بیشتری برای تعیین علت آن انجام می‌شود. آزمایشات مورد نیاز به سابقه پزشکی کودک بستگی دارد ، نتایج معاینه و آنچه آزمایش خون نشان می دهد.

گاهی اوقات، پزشکان برای گرفتن نمونه ای از مغز استخوان برای آزمایش و بررسی زیر میکروسکوپ ، بیوپسی را تجویز می کنند.

ترومبوسیتوپنی چگونه درمان می شود؟

درمان ترومبوسیتوپنی به موارد زیر بستگی دارد:

• چه چیزی باعث آن می شود
• تعداد پلاکت چقدر کم است
• آیا خونریزی وجود دارد یا نه

گاهی اوقات نیازی به درمان نیست و ترومبوسیتوپنی خود به خود برطرف می شود. اما برخی از انواع آن به درمان پزشکی نیاز دارند تا تعداد پلاکت ها را به سطح ایمن تر برسانند و علت اصلی را درمان کنند.

ترومبوسیتوپنی معمولا توسط هماتولوژیست،پزشک متخصص در تشخیص و درمان اختلالات خونی، درمان می شود .

چه چیز دیگری باید بدانم؟

بیشتر اوقات، ترومبوسیتوپنی یا خود به خود از بین می رود یا می تواند با موفقیت درمان شود. اما کودکانی که تعداد پلاکت‌شان پایین است، باید مراقب باشند که به دلیل خطر خونریزی، از صدمات، به‌ویژه به سر جلوگیری کنند.

اگر فرزند شما ترومبوسیتوپنی داشته باشد، پزشک به شما می گوید که کدام فعالیت ها بی خطر هستند و از کدام فعالیت ها اجتناب کنید. کودک شما همچنین نباید داروهای حاوی ایبوپروفن (مانند Motrin یا Advil) یا آسپرین مصرف کند زیرا این داروها می توانند خطر خونریزی را افزایش دهند.

کمبود پلاکت در کودکان معمولا به دنبال پیدایش پادتن علیه پلاکت رخ می‌دهد

رییس بخش خون شناسی مرکز طبی کودکان تاکید کرد:‌ لازم است کودکان تحت نظر یک پزشک اطفال باشند تا پزشک بطور مرتب وضعیت او را بررسی کند و در صورت ابتلای کودک به بیماری‌های خونی اقدامات لازم را انجام دهد.

دکتر مینا ایزدیار در گفت‌وگو با ایسنا، افزود: در شهرستان‌هایی مثل تهران که پزشکان اطفال خوبی فعالیت می‌کنند، هدایت کودکان سالم به مراکز بهداشتی این خطر را دارد که خانواده‌ها به معاینه و اندازه‌گیری قد و وزن کودک بسنده کنند و بر اساس اطلاعاتی که از رسانه‌ها می‌گیرند هر وقت تشخیص دادند که کودکشان بیمار شده است او را نزد پزشک ببرند این در حالیست که اگر وضعیت کودک به طور مرتب از سوی یک پزشک اطفال بررسی شود و هر وقت او بیمار شد به همان پزشک مراجعه کنند پزشک، کودک را را مرحله به مرحله درمان می‌کند یا او را به مراکز درمانی ارجاع می‌دهد.

ایزدیار درباره کمبود پلاکت در بدن گفت: اگر میزان پلاکت به هر دلیلی کاهش پیدا کند، بیمار در معرض خونریزی قرار می‌گیرد و دهان یا بینی او دچار خونریزی شده یا خون از جدار عروق نشت می‌کند و زیر پوست بدن می‌رود.

وی با بیان اینکه کمبود پلاکت در کودکان معمولا به دنبال پیدایش پادتن علیه پلاکت رخ می‌دهد، اظهار کرد:در این وضعیت سیستم ایمنی بدن بیمار بسیار فعال می‌شود و با پلاکت‌ها به عنوان یک عامل خارجی برخورد و برای از بین بردن آن‌ها پادتن تولید می‌کند.

ایزدیار افزود: شایع‌ترین علامت کمبود پلاکت کودکان، لکه‌های قرمز ناشی از کمبود پلاکت به علت ساخته شدن پادتن است. بر اثر این بیماری معمولا لکه‌های قرمزی در بدن کودکان2 تا 4 ساله به وجود می‌آید البته علاوه بر لکه‌های قرمز ممکن است برخی از این بیماران دچار خونریزی از بینی و ادرار خونی شوند و حتی در مدفوع آن‌ها خون دیده شود. اگر پلاکت این کودکان کمتر از 20 هزار باشد، آنان دچار خونریزی می‌شوند. اغلب این بیماران در شروع بیماری باید بستری و آزمایش کامل و معاینه دقیق شوند.

رییس بخش خون و سرطان مرکز طبی کودکان در ادامه گفت: این بیماری ممکن است به علل مختلفی به وجود آید. به عنوان نمونه یک بیماری ویروسی باعث تولید این نوع پادتن‌ها می‌شود البته تزریق برخی واکسن ها نیز می‌تواند باعث چنین واکنشی در بدن شود البته اگر کودک بر اثر تزریق واکسن دچار کمبود پلاکت شود، این وضعیت بهبود می‌یابد اما گاهی اوقات کمبود پلاکت به عللی مانند نارسایی مغز استخوان به وجود آید. مبتلایان به سرطان مغز استخوان نیز ممکن است دچار کمبود پلاکت شوند. مصرف برخی داروها نیز چنین تبعاتی را در پی دارد.

رییس بخش خون و سرطان مرکز طبی کودکان افزود: بیش از 80 درصد کودکان جهان که پلاکت آن‌ها در بدو مراجعه بالاتر از 20 ـ 30 هزار است و خونریزی شدید ندارند، بدون درمان بهبود می‌یابند ولی برخی مواقع درمان موثر نیست و گاهی اوقات بیماری پس از چند سال کنترل می‌شود. بعضی اوقات نیز به علت موثر نبودن روش‌های درمانی، طحال کودک برداشته می‌شود که این درمان برای برخی بیمار موثر است و برای برخی موثر نیست.

وی تصریح کرد: علائم برخی از بیماری‌های رده روماتولوژی مانند لوپوس ممکن است با کاهش پلاکت آغاز شود. این حالت امکان دارد در دخترهای 8 ، 9 ساله نیز دیده شود بنابراین لازم است وضعیت کودکان در این سنین از نظر ابتلا به لوپوس بررسی شود.

وی افزود: برخی اوقات بعضی کودکان با خونریزی مراجعه می‌کنند ولی پلاکت آن‌ها حدود 80 ـ 90 هزار است، پلاکت 50 ـ 60 هزار به بالا معمولا با خونریزی شدید همراه نیست. در این شرایط برخی از بیماری‌ها ارثی مطرح می‌شود. در این بیماری‌ها پلاکت‌ها به طور طبیعی تولید می‌شوند ولی کارآیی لازم را ندارند. در نتیجه دچار خونریزی می‌شوند به این بیماران پلاکت تزریق می‌شود البته بسیار نادر است.

ایزدیار در پایان درباره نقش پلاکت‌ها در بدن گفت: پلاکت‌ها مانند سلول‌های دیگر دارای هسته، سیتوپلاسم و غشا نیستند بلکه ذراتی هستند که از سلول‌های مغز استخوان به نام مگاکاریوسیت جدا می‌شوند و نقش بسیار مهمی در انعقاد خون دارند. پلاکت‌ها هنگام آسیب رسیدن به رگ به سرعت به منطقه آسیب دیده هجوم می‌برند و باعث انعقاد خون می‌شوند. یک توده لخته روی محل سوراخ شده را می‌پوشاند و مانع خونریزی می‌شود. تعداد پلاکت‌ها بین 150 هزار تا 450 هزار در گردش خون است اما اگر پلاکت‌ها به کمتر از 100 هزار برسد، فرد دچار کاهش پلاکت می‌شود.