جنجال شیوع اچ‌آی‌وی در روستای چنارمحمودی به دلیل آلوده بودن سرنگ آزمایش قندخون در حالی مطرح می‌شود که وزارت بهداشت صراحتا اعلام کرده درباره راه‌های انتقال بیماری در این منطقه هیچ ابهامی وجود ندارد و هیچ اقدام تشخیصی و بهداشتی، واکسیناسیون و ..... مطلقا عامل انتقال بیماری در منطقه نبوده است. اما باید پرسید علم پزشکی به ماجرای ایدز چگونه پاسخ می‌دهد، راه‌های انتقال بیماری چیست و نهایتا نیز آیا ایدز درمان دارد؟
دکتر مینو محرز، رییس مرکز تحقیقات ایدز، انتقال ویروس اچ‌آی‌وی از طریق سرنگ آزمایش قند خون را غیرممکن دانسته و گفت: به دلیل عدم اطلاع درست از فرآیند و راه‌های انتقال ایدز متاسفانه موضوع لردگان بزرگ شد و مردم ترسیده‌اند. تا جایی که من می‌دانم یکسری افراد در این روستا که از سوی بهورز معاینه شدند، اچ‌آی‌وی مثبت بودند و زن و بچه‌هایشان نیز مبتلا شده بودند. بر همین اساس حدود ۲۸ نفر اچ‌آی‌وی مثبت در یک روستا شناسایی شده و به همین دلیل شلوغ شده و گفته شده که به دلیل سرنگ آزمایش قند خون انتقال ویروس اتفاق افتاده است.
۳ راه انتقال HIV و لا غیر
وی با بیان اینکه این افراد باید تحت درمان قرار گیرند، افزود: باید توجه کرد که راه انتقال اچ‌ای‌وی در درجه اول رابطه جنسی محافظت نشده است. دومین راه نیز استفاده از سرنگ مشترک در معتادان تزریقی است. باید بدانیم که با سرنگ آزمایش قند خون، خون از بدن گرفته می‌شود، اما خونی به بدن وارد نمی‌شود. بنابراین اصلا ممکن نیست کسی از این طریق به اچ‌آی‌وی مبتلا شود. در عین حال همیشه در تست قند خون از سرنگ یکبار مصرف استفاده می‌شود. این درحالیست که در معتادان تزریقی که از سرنگ مشترک استفاده می‌کنند و افراد معتاد هم اقدام به خون‌بازی می‌کنند. یعنی مقداری از خون را می‌کشند و دوباره مواد را تزریق می‌کنند.
محرز با تاکید بر اینکه انتقال اچ‌آی‌وی از طریق سرنگ آزمایش قند خون نمی‌تواند اتفاق بیفتد و تاکنون در هیچ‌کجای دنیا چنین موردی گزارش نشده است، اظهار کرد: راه سوم انتقال از طریق مادر آلوده به اچ‌آی‌وی به جنین است؛ در صورتیکه بیماری مادر کشف نشود و برایش کنترل‌های لازم انجام نشود، جنین هم آلوده می‌شود، اما اگر مادر تحت درمان قرار گیرد، می‌توان از ابتلای نوزاد پیشگیری کرد.
رییس مرکز تحقیقات ایدز با بیان اینکه برای انتقال ویروس اچ‌آی‌وی جز این سه راه، هیچ راه دیگری وجود ندارد، گفت: در منطقه لردگان مردم ترسیده‌اند و ماسک زده‌اند، اما همه این موارد به دلیل ناآگاهی است.
وی تاکید کرد: در حوزه اچ‌آی‌وی همان درمانی را که همه دنیا انجام می‌دهند، در کشور پیش می‌بریم. اگر بیماران به موقع تشخیص داده شوند و تحت درمان قرار گیرند، زندگی نرمالی خواهند داشت. بسیاری از افرادی که شناسایی شده‌اند، علائمی از پیشرفت اچ‌آی‌وی را ندارند و در صورت درمان، نه‌تنها از پیشرفت اچ‌آی‌وی جلوگیری می‌شود، بلکه درمان نیز خواهند شد و بیمار می‌تواند زندگی نرمالی داشته باشد. درمان اچ‌آی‌وی خودش نوعی پیشگیری است و اگر سطح ویروس در خون صفر شود، دیگر حتی بیماری از طریق تماس جنسی هم منتقل نخواهد شد.
مردم نگران نباشند
محرز تاکید کرد: مردم نگران نباشند. انتقال ویروس اچ‌آی‌وی در منطقه لردگان به دلیل استفاده از سرنگ قند خون نبوده است. در هر حال آنها تحت درمان قرار می‌گیرند و زندگی نرمالی خواهند داشت. در عین حال تاکید می‌کنم که بیماری اچ‌آی‌وی به هیچ وجه از طریق تماس‌های عادی مانند دست دادن، بوسیدن و حتی گزش پشه منتقل نمی‌شود.
همچنین دکتر مسعود مردانی - عضو کمیته کشوری ایدز با اشاره به راه‌های انتقال عفونت HIV در دنیا و ایران، گفت: شایع‌ترین راه انتقال اچ‌آی‌وی ایدز در کل دنیا انتقال ویروس به دنبال روابط جنسی کنترل نشده و محافظت نشده است. دومین راه انتقال نیز استفاده از سرنگ مشترک در میان معتادان مواد مخدر تزریقی است.
وی افزود: در عین حال یک مادر اچ‌آی‌وی مثبت در صورت عدم انجام اقدامات کنترلی ممکن است ویروس را در حین حاملگی، در زمان زایمان و بعد از زایمان از طریق شیر دادن به نوزادش منتقل کند. در نهایت هم زمانی خون و فرآورده‌های خونی یکی از راه‌های انتقال عفونت اچ‌آی‌وی محسوب می‌شدند.
رابطه جنسی محافظت‌نشده؛ شایع‌ترین راه انتقال اچ‌آی‌وی
مردانی ادامه داد: طی پنج سال اخیر با تغییر الگوی اپیدمیولوژی بیماری‌ها در کشور ما، انتقال اچ‌آی‌وی از طریق سرنگ تزریقی مشترک در میان معتادان جایش را به روابط جنسی نامشروع داده و متاسفانه از پنج سال پیش به بعد عمده موارد جدید اچ‌آی‌وی در کشور به دنبال تماس جنسی اتفاق افتاده است. بنابراین باید برنامه‌های کشور را به سمتی متمرکز کنیم تا بتوانیم موارد انتقال ایدز به دنبال مقاربت جنسی محافظت نشده را کاهش دهیم. باید حتما به جوانان‌مان اعلام کنیم که از وسایل پیشگیری استفاده کنند و به مردانی که ازدواج کردند اعلام کنیم که به حریم خانواده احترام گذاشته و خارج از چهارچوب خانواده رابطه جنسی نداشته باشند.
درمان ایدز رایگان است
عضو کمیته کشوری ایدز با بیان اینکه خوشبختانه در حوزه درمان اچ‌آی‌وی، داروهای ضد اچ‌آی‌وی به صورت رایگان در کلیه مراکز بهداشتی و درمانی کشور وجود دارد، گفت: این داروها در مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری برای افرادی که باید تحت درمان قرار گیرند به رایگان داده می‌شود. همچنین مراحل مختلف تشخیص و درمان بیماران اچ‌آی‌وی مثبت در کشور زیر نظر وزارت بهداشت و در مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری به رایگان انجام می‌شود.
مردانی با بیان اینکه خوشبختانه داروهای جدیدی هم به مجموعه دارویی اچ‌آی‌وی اضافه شده که وضعیت درمان این بیماری را بهبود بخشیده است، اظهار کرد: در تمام دنیا درمانی که ظرف چند ماه به بیمار مبتلا به اچ‌آی‌وی داده شود و بعد بگوییم بیماری ریشه‌کن شده، نداریم، اما خوشبختانه داروهای بسیار خوبی در دسترس است که می‌توانند سطح ویروسی را بین شش ماه تا یکسال بعد از درمان به صفر برسانند. وقتی سطح ویروس در فرد مبتلا به صفر برسد، آن فرد می‌تواند ازدواج کند، بچه‌دار شود و حتی رابطه جنسی بدون وسایل پیشگیری داشته باشد و یک زندگی عادی داشته باشند. بنابراین باید بیماران درمان را ادامه دهند تا ببینیم در سال‌های آینده چه پیشرفت‌هایی در حوزه درمان ایدز اتفاق می‌افتد.
تولید واکسن اچ‌آی‌وی به کجا رسید؟
وی درباره برخی اظهارنظرها مبنی بر تولید واکسن اچ‌آی‌وی در دنیا، گفت: کشورهایی چون ایالات متحده و کشورهای اروپای غربی دارند روی این موضوع کار می‌کند و برخی مراحل تجربی آن حتی بر روی انسان‌ها هم انجام شده است. اما هنوز واکسن قابل دسترسی که در بازار باشد و ما به عنوان واکسن پیشگیری از اچ‌آی‌وی بخواهیم آن را مطرح کنیم، وجود ندارد.
چند بیمار مبتلا به اچ‌آی‌وی در کشور داریم؟
عضو کمیته کشوری ایدز با بیان اینکه برآورد می‌شود که حدود ۸۰ هزار بیمار اچ‌آی‌وی در کشور وجود داشته باشد، گفت: تاکنون حدود ۳۸ هزار مورد مبتلا به اچ‌آی‌وی شناسایی شده‌اند و افراد تحت درمان نیز نتایج خوبی گرفته‌اند. البته ما باید بیشتر بر روی آموزش راه‌های پیشگیری از اچ‌آی‌وی تمرکز کنیم؛ چراکه هنوز در بالا بردن آگاهی‌های مردم در این حوزه عقب هستیم.
عضو کمیته کشوری ایدز همچنین گفت: توصیه‌ام این است که حتما آموزش پیشگیری از اچ‌آی‌وی و راه‌های انتقال این ویروس در سطح جامعه بیشتر مطرح شود. همچنین پرسنل پزشکی، معلمان، روحانیون، خانواده‌ها و.... باید در اطلاع‌رسانی و آگاهی رسانی در این حوزه نقش فعالی را ایفا کنند تا بتوانیم جوانان‌مان را در این حوزه تجهیز کنیم.
