زنگ خطر جهش‌های ویروس کرونا/ ایمنی گله‌ای هم جواب نمی‌دهد
تاریخ انتشار : 15:07:57 1399/11/12
رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، گفت: برای مقابله با ویروس‌های جهش یافته شاید فقط یک یا دو نوع واکسن فعلی در جهان موثر باشند.
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، علیرضا ناجی با اشاره به چرخش گونه‌های مختلف ویروس کرونا در دنیا، اظهار کرد: در چند ماه اخیر چهار گونه متفاوت و جدید ویروس از خانواده کرونا ویروس‌ها در دنیا شناسایی شده است.
وی با اشاره به اینکه اخیراً ژاپن یک سویه جدید از ویروس کرونا را در چهار مسافری که از برزیل وارد توکیو شده‌اند، شناسایی کرده است، افزود: کرونا ویروسی که اخیراً دیده شده با مدل‌هایی که در انگلیس و آفریقا شناسایی شده متمایز است.
رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی یادآور شد: تاکنون مشخص شده انواع جدید کرونا ویروس‌های انگلیسی، آفریقای جنوبی و برزیلی نسبت به سویه‌های شناسایی شده در اوایل همه‌گیری قابلیت شیوع و گسترش بیشتری دارند.
وی با بیان اینکه گونه‌های مختلف کرونا خاستگاه خانوادگی و خویشاوندی جدای از یکدیگر دارند اظهار کرد: ممکن است این گونه‌های جدید جهش‌های مشترکی داشته باشند ولی هر کدام جهش‌های خاص و ویژه خود را نیز دارند.
استاد تمام ویروس شناسی پزشکی خاطرنشان کرد: مهمترین نوع ویروس جهش یافته کرونا ۵۰۱.V۲ نام دارد، این ویروس برای نخستین بار ماه اکتبر در آفریقای جنوبی شناسایی شد و پس از آن به چند کشور دیگر از جمله بریتانیا و فرانسه منتقل شد، قابلیت انتشار بسیار بالا و عفونت‌زایی بیشتر از جمله ویژگی‌های این گونه جدید است.
وی در ادامه با اشاره به گونه جهش یافته ۵۰۱.v۱ ویروس کرونا که اکنون VOC ۲۰۲۰۱۲/۰۱ نامیده می‌شود نیز توضیح داد: این گونه جهش یافته نیز پس از شناسایی در جنوب انگلیس به سرعت در سراسر انگلستان گسترش یافت و هم اکنون در بیش از ۶۰ کشور سراسر جهان از جمله ایران شناسایی شده، قابلیت انتشار بسیار بالا نیز یکی از مهمترین ویژگی‌های این واریانت است.
ناجی با تاکید بر اینکه به نظر می‌رسد ویروس جهش یافته بریتانیایی بیماری‌زایی وخیم‌تری را ایجاد کرده خاطرنشان کرد: بیماری‌زایی در این گونه جدید ویروس کرونا خصوصاً در گروه‌های سنی پایین‌تر افزایش پیدا کرده است به شکلی که در ایران هم موج جدیدی از بیماری در جوان‌ترها و افراد زیر ۲۰ سال مشاهده می‌شود.
گونه جهش یافته کرونای آفریقای جنوبی یکی دیگر از مواردی بود که وی به آن اشاره کرد و گفت: به طور کلی موج دوم کرونا در دنیا به این واریانت مربوط می‌شود به شکلی که علاوه بر تغییراتی که در موتاسیون ۵۰۱.v۱ این گونه ایجاد شده، دو متاسیون دیگر نیز در ژن اسپایک این ویروس تغییر کرده، که نتیجه مطالعات اولیه در مورد نوع جهش یافته ویروس کرونا در آفریقای جنوبی نشان می‌دهد این گونه از نوع شناخته شده سایر ویروس‌های کرونا مسری‌تر است.
ناجی، مهمترین تفاوت ژنتیکی کرونای آفریقای جنوبی با بریتانیایی را حذفی در موقعیت ۶۹ و ۷۰ ویروس بریتانیایی عنوان کرد و افزود: در ویروس جهش یافته آفریقای جنوبی این حذف‌ها در پس زمینه ژن اسپایک ویروس دیده نمی‌شود.
رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، مهمترین نگرانی جامعه علمی و محققان را میزان اثرگذاری واکسن‌های مقابله با کرونا ذکر کرد و هشدار داد: جهش‌های کرونا می‌تواند برنامه‌های واکسیناسیون را تحت تأثیر قرار داده و شرایط را پیچیده‌تر کند.
وی با اشاره به اینکه تحقیقات جدید نشان می‌دهد برای مقابله با ویروس کرونای جهش یافته آفریقای جنوبی شاید یک یا دو نوع واکسن فعلی در جهان که کفایت ایمنی‌زایی بالایی دارند مؤثر باشند و نیاز مبرمی به طراحی و تولید واکسن‌های جدیدتر وجود دارد توضیح داد: به گفته پژوهشگران، بقیه واکسن‌ها که کفایت ایمنی‌زایی پایینی دارند نمی‌توانند به راحتی در مقابل جهش‌های این ویروس مقاومت لازم را در بدن افراد ایجاد کنند چرا که جهش‌های نوع جدید ویروس کووید، معروف به ۵۰۱Y.v۲ یا B۱۳۵۱، مقاومت بسیار بالاتری نسبت به انواع غیر جهش یافته ویروس کرونا در برابر آنتی بادی و پادتن‌ها خنثی کننده دارد.
ناجی در ادامه از جهش تازه کرونا در بیمارستانی در باواریای آلمان خبر داد و افزود: این سویه جدید با کمک تست‌های کرونایی روی بیماران شناسایی شد و متخصصان در حال تحقیق و مطالعه درباره این گونه جدید و به دنبال آن اثرگذاری و مقاومت ژنتیکی واکسن‌ها در برابر آن هستند.
رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه نگرانی درباره جهش‌های سویه های مختلف کرونا همچنان وجود دارد خاطرنشان کرد: کشف و شناسایی چندین گونه جهش یافته کرونا از جمله انگلیسی، آفریقای جنوبی و برزیلی، در جامعه بین‌المللی موجی از بیم و نگرانی را درباره قدرت سرایت بیشتر و ابهاماتی پیرامون اثربخشی واکسن‌های تولید شده در مقابل این گونه‌های جدید این ویروس، برانگیخته است.
ناجی با اشاره به اینکه کاهش مقاومت پادتن‌ها مستقیماً اثربخشی واکسن‌ها را کاهش می‌دهد تاکید کرد: در حال حاضر شرکت‌های دارویی و واکسن سازی تحقیقات گسترده‌ای را در این حوزه آغاز کرده‌اند. شرکت مدرنا با انجام آزمایشات لازم به این نتیجه رسیده است که واکسن آنها کفایت ۸۹ درصدی در برابر واریانت های جدید بریتانیایی را دارد. اما به دلیل هشدارهای انجمن‌های علمی مبنی بر شواهد کاهش ۶ الی ۸ برابری عملکرد بعضی از آنتی بادی‌های خنثی کننده در برابر سویه جدید آفریقای جنوبی، دست به طراحی واکسن جدیدی بر علیه واریانت‌های جدید زده که در حال حاضر در حال انجام کارآزمایی بالینی آن به روش‌های کوتاه مدت و بلند مدت هستند. از طرفی میزان اثر بخشی واکسن‌های جانسون – جانسون و آسترازنکا-آکسفورد در آفریقای جنوبی در برابر واریانت آفریقای جنوبی با کسب اطلاعات در بین جمعیتی بالغ بر ۴۰ هزار نفر در آفریقای جنوبی که قبلاً در کارآزمایی بالینی این ۲ کمپانی شرکت کرده بودند نیز آغاز شده است و اطلاعات آن در چند روز آینده به اطلاع عموم خواهد رسید.
رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با اعلام این مطلب که نتیجه تحقیقات گواه این مهم است که ایمنی جمعی ناشی از عفونت طبیعی کرونا نمی‌تواند تضمینی برای کاهش بار بیماری باشد خاطرنشان کرد: به طور مثال به رغم همه‌گیری ۷۶ درصدی کرونا در شهر مأنوس ایالت آمازون برزیل باز هم ویروس کووید ۱۹ به صورت لجام گسیخته‌ای در این کشور در حال چرخش است و همچنان قربانی می‌گیرد.
وی با بیان اینکه با عفونت طبیعی نمی‌توان جامعه را در برابر کرونا ایمن کرد افزود: سویه ها و جهش‌های شناسایی شده جدید کرونا در دنیا بر این مهم تاکید دارد که نمی‌توان به عفونت‌های طبیعی و به دنبال آن ایمنی در برابر کرونا دل خوش کرد.
رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، گفت: در واقع تمامی یافته‌ها درباره کرونا این موضوع را گوشزد می‌کند که باید دولت‌ها و مردم اهتمام بیشتری به شروع برنامه واکسیناسیون و توجه بیشتر به موارد کنترلی و رعایت پروتکل‌ها داشته باشند.
وی با بیان اینکه رسیدن جامعه به کاهش موارد ابتلاء و به دنبال آن افول موارد مرگ و میر به دنبال عفونت‌های طبیعی سرابی بیش نیست برنامه‌ریزی برای اجرای طرح واکسیناسیون عمومی را خواستار شد.
ناجی گفت: چرخش و تغییرات جدیدی که در ساختار ژنتیکی کرونا ایجاد می‌شود مهر تأییدی به این فرضیه است که به هر میزان اجازه دهیم ویروس کووید ۱۹ در جمعیت بیشتری در گردش باشد به همان میزان فرصت بیشتری برای تغییر در طبیعت خواهد داشت.
وی یادآور شد: بیماری‌زایی بیشتر و جولان کرونا می‌تواند برنامه‌های درمانی و واکسیناسیون ما را بیش از پیش تحت تأثیر قرار دهد.
ناجی با بیان اینکه مراجع ذی‌صلاح بهداشتی، دولت‌ها و کشورها باید اهتمام بیشتری به تقویت زیرساخت‌های حرفه‌ای بهداشت داشته باشند خاطرنشان کرد: این اهتمام دو جنبه دارد که یک بخش آن مردم هستند که باید با رعایت بهداشت فردی و اجتماعی و عمل به توصیه‌ها و از طرف دیگر ایجاد فضای مناسب در اجرای بهداشت اجتماعی توسط دولت، فرصت چرخش کرونا در جامعه کاهش دهند.
وی توجه به برنامه‌های درمانی، افزایش حداکثری میزان تست‌های اختصاصی کرونا، ایزولاسیون، شناسایی و قرنطینه کردن مبتلایان به کرونا و موارد تماس آنها را راهکار مناسبی برای کاهش بار بیماری در جامعه ذکر کرد و افزود: باید به دنبال درمان‌های مؤثرتر و همچنین برنامه‌های مشخصی برای شناسایی و کنترل تردد مبتلایان به کووید ۱۹ در دستور کار باشد.
ناجی، شروع برنامه واکسیناسیون در سریع‌ترین زمان ممکن را برای کاهش آمار مبتلایان خواستار شد و افزود: هر چند ممکن است اطلاعات درستی درباره پایداری واکسن‌ها و ایمنی حاصل از آن نداشته باشیم اما با توجه به امنیت و کم خطر بودن واکسن‌ها در مقایسه با عفونت‌های طبیعی ناشی از کرونا، همچنان اجرای برنامه واکسیناسیون یکی از مهمترین مواردی است که می‌تواند ایمنی در برابر کرونا را در بالاترین سطح محقق کند.
رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با تاکید بر اینکه اگر چنانچه روش‌های کنترلی با اهتمام بیشتر اعمال شود، چرخش ویروس به میزان قابل توجهی کاهش خواهد یافت گفت: تنها اقدامات پیشگیرانه می‌تواند مجال تغییرات ویروس‌ها را کاهش دهد.
وی با اشاره به اینکه واریانت‌های مختلف کووید ۱۹ در کشورهایی شناسایی شده که ویروس آزادانه در حال چرخش است، تاکید کرد: مقایسه آمارهای ابتلاء به کرونا در کشورهایی نظیر انگلستان، برزیل، آفریقا و آلمان زنگ خطر جهش ویروسی خارج از کنترل را به صدا در می‌آورد.
